Të dhënat e Censit zbulojnë një krizë të thellë demografike në njësitë administrative të Jugut të Shqipërisë, ku mungesa e fëmijëve ka çuar në mbylljen ose shkrirjen e shkollave. Njësia administrative Frashër në Përmet, me tetë fshatra, kishte vetëm dy fëmijë të moshës 0-14 vjeç në vitin 2023, ndërsa në Zagori, Leskovik, Ngraçan, Pogon dhe Voskopojë numri i fëmijëve është aq i ulët sa nuk justifikon më as ekzistencën e institucioneve arsimore. Ky realitet po i kthen këto zona në vendbanime të braktisura, duke përshpejtuar plakjen e popullsisë dhe boshatisjen e fshatrave.
Mungesa e fëmijëve ka krijuar një rreth vicioz: shkollat mbyllen për shkak të mungesës së nxënësve, ndërsa familjet e reja largohen për mungesë shërbimesh, duke e bërë të pamundur rigjallërimin e këtyre zonave. Vetëm 14 njësi administrative në të gjithë vendin kanë më pak se 5% të popullsisë nën moshën 14 vjeç, shumica prej tyre në Jug. Ndërkohë, 32 njësi të tjera kanë 5-10% të popullsisë fëmijë, duke treguar se fenomeni është i përhapur dhe po përkeqësohet.
Në kontrast të plotë me Jugun, njësitë administrative të Kukësit kryesojnë për përqindjen më të lartë të fëmijëve, me zona si Tërthore, Gjinaj dhe Kolsh ku mbi 25% e popullsisë janë nën 14 vjeç. Megjithatë, edhe këto zona përballen me sfida të rënda si varfëria dhe braktisja e shkollës. Këto zhvillime demografike kërkojnë rishikim urgjent të politikave publike për ndarjen e fondeve, veçanërisht në arsim dhe shërbime sociale, për të përshtatur infrastrukturën me nevojat reale të popullsisë.
