Sulmi i fundit i gjerë i Izraelit ndaj Iranit është vetëm faza më e fundit e fushatës së tij për të eliminuar ose dobësuar çdo kundërshtar në rajon. Pas sulmit të Hamasit në tetor 2023, Izraeli ka ndërmarrë një fushatë të pamëshirshme për të shkatërruar popullin palestinez si një forcë politike kuptimplotë—një përpjekje që shumë organizata për të drejtat e njeriut dhe ekspertë akademikë e kanë cilësuar si gjenocid. Ai ka goditur drejtuesit e Hezbollahut në Liban, ka sulmuar Houthit në Jemen dhe ka bombarduar Sirinë pas-Asadit për të shkatërruar depot e armëve dhe për të frenuar ndikimin politik të forcave që i konsideron të rrezikshme. Sulmet e fundit ndaj Iranit synojnë më shumë se sa të shkatërrojnë infrastrukturën bërthamore: synojnë të dështojnë negociatat për programin bërthamor, të dobësojnë aftësinë e Iranit për të reaguar duke vrarë drejtues, ushtarakë, diplomatë e shkencëtarë iranianë, dhe në mënyrë të nënkuptuar, të përfshijnë SHBA-në më thellë në luftë. Në skenarin më ambicioz, Izraeli shpreson të dobësojë regjimin iranian deri në pikën e kolapsit.
Por pavarësisht agresionit dhe aftësive ushtarake, Izraeli mbetet thellësisht i varur nga mbështetja e SHBA-së—si në armatim dhe diplomaci. Një hegjemoni i vërtetë rajonal nuk ka nevojë për mbështetje të jashtme për të dominuar fqinjësinë e vet. SHBA e ka mbështetur me besnikëri Izraelin për dekada, pjesërisht për shkak të lobit të fuqishëm pro-izraelit, por kjo marrëdhënie po tregon shenja lodhjeje dhe mund të bëhet më e vështirë për t’u justifikuar nëse fuqia e Amerikës zbehet më tej. Dhe nëse konflikti e përfshin drejtpërdrejt SHBA-në, më shumë amerikanë—including përkrahësit MAGA që besonin se Trump do të ruante paqen—do të kuptojnë çmimin e lartë që paguhet për këtë “marrëdhënie speciale”.
Për më tepër, një hegjemoni i qëndrueshëm kërkon që vendet fqinje të pranojnë (madje në disa raste të mirëpresin) pozicionin e tij dominues. Përndryshe, ai do të përballet vazhdimisht me kundërshtime dhe do të detyrohet të ndërmarrë veprime të vazhdueshme për t’i shtypur ato. Shembujt historikë—Franca e Napoleonit, Gjermania Naziste, Japonia Imperialiste—tregojnë se dominimi pa konsolidim politik është jetëshkurtër.
Izraeli nuk ka demonstruar ndonjë përmbajtje ndaj fqinjëve. Përkundrazi, ndikimi në rritje i forcave të djathta dhe ekstremistëve fetarë e bën edhe më të pamundur këtë. Ndaj, edhe pse Izraeli mund të dëshirojë statusin e një hegjemoni rajonal, realiteti është se ky objektiv do t’i mbetet përherë i paarritshëm.
Në vështrim të parë, ideja që një shtet me më pak se 10 milionë banorë (rreth 75% hebrenj) të dominojë një rajon me qindra milionë arabë dhe më shumë se 90 milionë persianë duket e pabesueshme. Por përparësitë ekzistojnë: Izraeli ka qytetarë më të arsimuar, patriotikë, një diasporë të pasur dhe ndihmë historike nga fuqitë e mëdha. Armiku i tij historik arab ka qenë i përçarë nga grushtet e shtetit dhe rivalitetet brenda botës arabe.
Ndërkohë, fuqia ushtarake moderne bazohet më shumë te teknologjia, trajnimi dhe udhëheqja, dhe Forcat e Mbrojtjes Izraelite (IDF) kanë qenë gjithmonë më superiore se kundërshtarët. Kjo epërsi është thelluar me zhvillimin e armëve të sofistikuara. Izraeli ka edhe një arsenal bërthamor dhe shërbime inteligjente të fuqishme.
Megjithatë, një hegjemoni rajonal nuk përballet me kërcënime serioze nga fqinjët dhe nuk shqetësohet për sfidues të rinj. SHBA e arriti këtë në hemisferën perëndimore që në fillim të shek. XX, kur asnjë shtet nuk mund ta sfidonte seriozisht. Por Izraeli sot nuk është në atë pozitë. Houthit mbeten sfidues, IDF është e zhytur në Gaza, dhe pavarësisht goditjeve të forta, as Hamas as Hezbollah nuk ishin kërcënime ekzistenciale. Ndërkohë, Turqia dhe Irani—me popullsi të mëdha dhe ushtri të konsiderueshme—mbeten aktorë që nuk mund të injorohen.
Izraeli nuk mund të veprojë lirisht në rajon. Vetë frika se Irani mund të sigurojë armë bërthamore nuk lidhet me frikën e një sulmi, por me faktin se kjo do t’ia kufizonte Izraelit mundësinë për të vepruar me liri totale. Kjo do të thotë se ai nuk ka atë “siguri të lirë” që gëzon SHBA si hegjemoni e vetme globale.
Së fundi, nuk ka zgjidhje ushtarake për çështjen palestineze. Pavarësisht superioritetit ushtarak, Izraeli nuk parandaloi masakrën e tetorit 2023, dhe vrasja e mbi 55,000 palestinezëve nuk i ka sjellë asnjë zgjidhje politike. Përkundrazi, ka dëmtuar imazhin ndërkombëtar të Izraelit dhe ka zbehur mbështetjen edhe nga aleatë të kahershëm.
Konkluzioni?
Izraeli është një fuqi ushtarake rajonale e frikshme, por jo një hegjemoni e qëndrueshme. Siguria e tij afatgjatë nuk do të vijë nga dominimi ushtarak, por nga një zgjidhje politike gjithëpërfshirëse me fqinjët—përfshirë palestinezët. Sepse në fund, nuk është fuqia, por politika, që garanton siguri të vërtetë dhe të qëndrueshme.
