Studiuesit që analizojnë mbetjet e një gruaje parahistorike, e cila ka jetuar rreth 10.500 vjet më parë në atë që sot është Belgjika, kanë arritur të rikonstruktojnë fytyrën e saj duke përdorur ADN të lashtë.
Një ekip i udhëhequr nga shkencëtarë të Universitetit të Ghent-it zbuloi se gruaja kishte sy blu dhe lëkurë disi më të çelët se shumica e njerëzve të periudhës Mesolitike në Evropën Perëndimore të analizuar deri tani, sipas një deklarate të universitetit të martën.
Isabelle De Groote, arkeologe në Universitetin e Ghent-it dhe drejtuese e projektit për Mesolitikun belg, tha për CNN se gruaja vinte nga i njëjti grup popullsie si “Cheddar Man”, i cili jetoi në atë që sot është Britania e Madhe në të njëjtën periudhë, por kishte lëkurë më të errët. Zbulimet sfidojnë supozimet e mëparshme se gjuetarët-mbledhës evropianë kishin një përbërje të njëtrajtshme gjenetike dhe tregojnë se ka pasur tashmë dallime të dukshme në ngjyrën e lëkurës mes popullatave të ndryshme, theksoi De Groote.
“Nga kafka mundëm të përcaktonim që ajo ishte diku mes 35 dhe 60 vjeç,” tha ajo. “Ajo kishte gjithashtu një hundë me urë të lartë, ngjashëm me Cheddar Man. Kishte vetulla të theksuara, edhe pse ishte grua.”
Mbetjet e gruas u zbuluan në shpellën Margaux në Dinant gjatë një gërmimi arkeologjik në vitet 1988–1989, bashkë me trupat e tetë grave të tjera, një fakt i pazakontë pasi zakonisht varret mesolitike përmbajnë një përzierje burrash, grash dhe fëmijësh, sipas De Groote.
“Shumë prej skeleteve ishin spërkatur me okër, një praktikë e lidhur me sjellje rituale apo simbolike,” tha ajo. Shumica e trupave ishin mbuluar me fragmente guri, ndërsa një individ kishte shenja prerjesh në kafkë, të bëra pas vdekjes.
“Ajo që është gjithashtu interesante, është se kjo shpellë është përdorur për qindra vjet me radhë, çka tregon se ishte një vend kujtese ku njerëzit ktheheshin, pavarësisht se ishin gjuetarë endacakë,” shtoi De Groote.
“Këto zbulime tregojnë për zakone komplekse varrimi dhe ngrenë pyetje intriguese mbi strukturën shoqërore dhe praktikat kulturore të kësaj komuniteti të hershëm.”
Philippe Crombé, arkeolog në universitet dhe pjesë e ekipit të projektit, tha se ngjyra e lëkurës së gruas ishte “një surprizë”, por se për momentin ka pak raste për krahasim.
“Të gjithë individët e analizuar deri tani me ADN të lashtë në Evropën Perëndimore kanë i përkasin të njëjtit grup gjenetik,” tha ai. “Kështu që është pak surprizë, por nga ana tjetër, është e pritshme që në një hapësirë kaq të gjerë të ketë variacion, siç ndodh edhe sot.”
Në kohën kur u zbuluan mbetjet, nuk ishte e mundur të kryhej kërkim mbi ADN-në e lashtë, tha Crombé. “Që atëherë teknikat janë zhvilluar,” shtoi ai, duke theksuar se projekti ndërdisiplinor është një ri-analizë e gjetjeve të vjetra me metoda moderne.
Nga kafka e gruas u mor një ADN “me cilësi të mirë”, e cila mundësoi krijimin e një rikonstruksioni shumë të detajuar. Ngjyra e lëkurës, flokëve dhe syve u përcaktuan nga ADN-ja, ndërsa elementë të tjerë si bizhuteritë dhe tatuazhet u bazuan në të dhëna arkeologjike nga gërmime të tjera në pellgun e lumit Meuse, të cilat gjithashtu ndihmuan në rindërtimin e jetës së përditshme të saj.
Në një nga këto gërmime – një kamp i dikurshëm në brigjet e lumit – shkencëtarët gjetën vegla guri, kocka kafshësh të egra dhe mbetje peshqish, çka dëshmon se këta njerëz ishin endacakë.
“Ata vazhdonin të lëviznin sepse ishin plotësisht të varur nga burimet natyrore: kafshët e egra, bimët e egra, peshqit,” tha Crombé. “Kjo i detyronte të lëviznin nëpër peizazh dhe të ndryshonin vendbanim.”
Shumë pyetje mbeten ende pa përgjigje për këto komunitete mesolitike, të cilat përbëjnë gjuetarët-mbledhës të fundit në Evropën Perëndimore. Tani ekipi po analizon lidhjet familjare mes individëve të varrosur së bashku dhe planifikon të studiojë në çfarë mase ata konsumonin peshk.
