Për herë të parë në histori, polin jugor të Diellit e kemi parë përmes një fotoje të realizuar nga një satelit i lëshuar nga Agjencia Evropiane e Hapësirës (ESA).
Deri më sot, të gjitha imazhet e Diellit janë kapur nga një kënd frontal, përgjatë të ashtuquajturës “rrafsh orbital” – disku i rrafshët ku sillen të gjitha planetët. Por falë një ndryshimi në orbitën e tij, me një kënd prej 17 gradësh nën ekuator, sonda Solar Orbiter ka zbuluar një anë të yllit tonë që nuk është parë kurrë më parë.
Dhe ky është vetëm fillimi. ESA ka njoftuar se gjatë viteve të ardhshme sonda do të afrohet edhe më shumë me polin jugor, duke sjellë pamje edhe më të qarta dhe të paimagjinueshme më parë.
Duke përdorur gravitetin e Venusit gjatë kalimeve të radhës pranë tij, anija do të mund të ndryshojë orbitën dhe të rrisë këndin e vëzhgimit.
Zbulimi i madh pas dekadash pritjeje: “Kjo është pjesa që mungonte për të kuptuar fushën magnetike të Diellit”
“Aktualisht është një moment historik. Kemi dekada që presim ta shohim polin e Diellit”, tha Dr. Hamish Reid, astronom në University College London dhe bashkë-hetues në instrumentin Extreme Ultraviolet Imager (EUI).
Për këtë imazh të jashtëzakonshëm janë përdorur tre instrumente kryesore:
Polarimetric and Helioseismic Imager (PHI) – për të studiuar Diellin në dritë të dukshme dhe për të hartuar fushat magnetike në sipërfaqe.
Extreme Ultraviolet Imager (EUI) – që kap dritën ultraviolet për të zbuluar gazin e ngarkuar që arrin miliona gradë në atmosferën e jashtme të Diellit.
Spectral Imaging of the Coronal Environment (SPICE) – që mat dritën sipas temperaturës së gazeve për të zbuluar shtresat e ndryshme të atmosferës diellore.
Dr. Sami Solanki nga Instituti Max Planck për Kërkime të Sistemit Diellor tha: “Nuk dinim çfarë të prisnim – po flasim për një ‘tokë të panjohur’ në kuptimin literal.”
Kërcënimi i padukshëm: Si ndikojnë politë magnetikë të Diellit tek Toka?
Zbulimet e reja janë thelbësore për të kuptuar se si ndryshimet në fushën magnetike të Diellit ndikojnë në Tokë. Polit magnetikë të Diellit këmbehen çdo 11 vjet, në një cikël që përkon me periudhën e aktivitetit më të madh, të quajtur maksimumi diellor. Gjatë kësaj kohe, shpërthime të mëdha dhe materiale të fluturuara mund të dëmtojnë satelitët, rrjetet elektrike dhe sistemet e komunikimit në Tokë.
Prof. Lucie Green, nga UCL dhe pjesë e ekipit EUI, thotë: “Vëzhgimi i poleve është çelësi për të kuptuar funksionimin global të fushës magnetike të Diellit, që udhëheq ciklin 11-vjeçar të aktivitetit.”
Një nga zbulimet e para ishte fakti se poli jugor i Diellit është aktualisht në një gjendje të çrregullt: të dy polaritetet – veri dhe jug – janë të pranishëm në të njëjtën zonë, një dukuri që ndodh vetëm për një periudhë të shkurtër pas përmbysjes së poleve magnetike.
Hera e parë që shohim brendësinë e polit jugor – dhe erërat diellore që ndikojnë mbi Tokën
Instrumenti SPICE ka arritur të shohë shtresat e ndryshme të atmosferës diellore në polit jugor dhe të masë për herë të parë lëvizjen e materialeve të nxehta përmes një teknike të quajtur matje Doppler.
Këto matje janë thelbësore për të kuptuar se si materiali diellor nxitet dhe del jashtë në formën e erës diellore – një fenomen që shkakton Dritat Veriore, por gjithashtu mund të dëmtojë satelitët, të ndërpresë rrjetet elektrike dhe të ekspozojë astronautët ndaj rrezatimit të rrezikshëm.
Dr. Frédéric Auchère nga Universiteti i Paris-Saclay, udhëheqës i ekipit SPICE, tha:
“Matjet Doppler të erës diellore kanë qenë të kufizuara për shkak të këndit të ngushtë të vëzhgimit. Tani që kemi arritur në latitudë të lartë, do të përjetojmë një revolucion në fizikën diellore.”
E ardhmja: Kënd më i thellë, të dhëna më të mëdha – dhe një revolucion në kuptimin e yllit tonë
Këto janë vetëm vëzhgimet e para. Shkencëtarët parashikojnë zbulime të reja, pasi të dhënat e plota do të mbërrijnë në Tokë deri në tetor 2025.
Në vitet në vijim, Solar Orbiter do të vijojë të kalojë pranë Venusit për të rritur më tej këndin e orbitës, duke arritur deri në 33 gradë nën ekuator – një perspektivë e paprecedentë ndaj polit jugor të Diellit.
Dr. Daniel Müller, shkencëtar në ESA për misionin Solar Orbiter, përfundon:
“Kjo është vetëm shkalla e parë e ngjitjes sonë drejt ‘parajsës diellore’. Në vitet që vijnë, do të shohim si asnjëherë më parë fushën magnetike të Diellit, erën diellore dhe aktivitetin e tij – dhe kjo do të ndryshojë gjithçka që dimë për yllin tonë.”
