Kongresi duhet të përdorë sanksionet ndaj naftës për ta detyruar Rusinë të negociojë
Në fillim të mandatit të dytë të Donald Trump, historia përsëritet: një president amerikan vjen me premtime për diplomaci, por has në refuzimin kokëfortë të një armiku të betuar—në këtë rast, Vladimir Putinin. Ndërsa Rusia intensifikon ofensivën ndaj Ukrainës dhe refuzon një armëpushim, Kongresi amerikan po humbet durimin. Senatorë si Lindsey Graham kanë siguruar mbi 80 vota për një projektligj që vendos “sanksione shkatërruese” ndaj Rusisë—një shumicë e mjaftueshme për të kaluar mbi një veto presidenciale. Edhe Bashkimi Evropian po përgatit sanksione të reja.
Kjo situatë ka shumë ngjashmëri me fillimin e presidencës së Barack Obamës ndaj Iranit. Atëherë, si tani, diplomacia pa presion nuk funksionoi. Kongresi ndërhyri me sanksione ndaj bankave dhe mbi të gjitha ndaj naftës iraniane, duke zhytur ekonominë në krizë dhe duke detyruar Iranin të negociojë marrëveshjen bërthamore të vitit 2015. Ky precedent tregon se sanksionet, sidomos ato ndaj naftës, mund të funksionojnë edhe kundër eksportuesve të mëdhenj—nëse zbatohen me vendosmëri.
Mësime nga Irani për Rusinë
Sanksionet që përfundimisht detyruan Iranin të negociojë nuk ishin vetëm amerikane: ato u përforcuan nga veprimi i vendosur i Bashkimit Evropian, i cili embargojë naftën iraniane në kulmin e tensioneve. Në mënyrë të ngjashme, nëse BE-ja ndërmerr hapa të fortë kundër naftës dhe gazit rus, kjo mund të nxisë SHBA-në të veprojë. Në fund të presidencës së tij, Joe Biden filloi të sanksiononte disa kompani të naftës ruse, por nuk i preku gjigandët si Rosneft apo Gazprom.
Për të funksionuar, një strategji ndaj Rusisë duhet të mbështetet në të njëjtin model që funksionoi ndaj Iranit: sanksione dytësore që synojnë bankat dhe vendet që vijojnë të blejnë energji ruse. Por në vend të një ndalese totale të eksporteve—që do të destabilizonte tregjet globale—a duhet të kërkohet reduktim i përshkallëzuar i importeve çdo gjashtë muaj dhe depozitimi i pagesave në llogari bllokuese në vendet importuese. Këto fonde mund të përdoren vetëm për importime humanitare dhe jo për të financuar luftën.
Kartat që Trump duhet të luajë
Edhe pse Trump ka preferuar diplomacinë ndaj Putinit, duke propozuar largimin e Ukrainës nga NATO dhe njohjen e Krimesë si pjesë e Rusisë, këto lëshime nuk kanë prodhuar rezultat. Kongresi po lëviz vetë. Projektligji i Graham kërkon që nëse Rusia refuzon të negociojë, të aktivizohen automatikisht tarifa 500% ndaj çdo vendi që importon energji ruse.
Kjo mund të duket e pamundur për t’u zbatuar, por në fakt është një mundësi që Trump të ndjekë strategjinë “shkop-karrotë” që Obama përdori me sukses ndaj Iranit. Në vend që ta kundërshtojë projektligjin, Trump mund të arrijë një kompromis: ta zëvendësojë propozimin ekstrem me një sistem të ngjashëm me sanksionet iraniane—me përjashtime për vendet që reduktojnë gradualisht blerjet dhe që vendosin fondet në llogari të kontrolluara.
Evropa si katalizator
Bashkimi Evropian mund të luajë një rol kyç. Në vend që të presë për SHBA-në, mund të ndërmarrë masa të reja ndaj sektorit energjetik rus dhe të sekuestronte mbi 200 miliardë dollarë në asete shtetërore ruse të ngrira, duke i përdorur për rindërtimin e Ukrainës. Kombinimi i sanksioneve të forta ndaj naftës me konfiskimin e fondeve do të detyronte Putinin të rishikonte besimin se koha punon në favor të tij.
Koha për presion të koordinuar
Rusia, megjithë sanksionet aktuale, vazhdon të mbajë ekonominë gjallë përmes të ardhurave nga nafta dhe gazi. Por me prodhimin global që tejkalon kërkesën, ka hapësirë për të ulur eksportet ruse pa tronditur tregjet. Një ulje graduale prej 20–40% do të ishte e realizueshme dhe madje mund të përfitonte industria e naftës amerikane, duke avancuar objektivin e Trump për dominim energjetik.
Banka kineze, indiane apo turke do t’i pranonin me gjasë llogaritë bllokuese për fondet e naftës, veçanërisht nëse kjo do të rriste eksportet e tyre drejt Rusisë në këmbim. Kjo skemë jo vetëm që do të forconte pozicionin e SHBA-së në tryezën e negociatave, por do të krijonte një rezervë të madhe fondesh të ngrira që mund të përdoren si levë ndaj Putinit.
Konkluzion: Trump ka rastin ta ndryshojë lojën
Diplomacia me liderë autoritarë nuk funksionon pa mjete presioni. Siç tregoi rasti i Iranit, kombinimi i presionit nga Kongresi dhe lëvizjeve të mençura diplomatike nga ekzekutivi është receta më efektive. Nëse Trump dëshiron realisht paqe në Ukrainë, ai duhet të përdorë të njëjtat karta që Obama përdori ndaj Teheranit: sanksione të mirëkalkuluara, mbështetje dypalëshe nga Kongresi dhe angazhim të fuqishëm europian.
Kushtet janë të favorshme. Tregjet janë më të qëndrueshme se kurrë. Kongresi është i gatshëm. Evropa është e zhgënjyer. Pyetja e vetme që mbetet është: a është Trump gati t’i luajë këto karta?
