Në jetën tonë të përditshme, psherëtimat janë kaq të zakonshme sa shpesh kalojnë pa u vënë re – një kolonë zanore e lehtë e stresit, lodhjes apo mërzisë. Por studimet shkencore tregojnë se ato janë shumë më tepër sesa një shenjë emocionale kalimtare: janë një mekanizëm jetësor për organizmin tonë.
Sipas një studimi të publikuar në revistën prestigjioze Nature në vitin 2016, një njeri psherëtin mesatarisht çdo pesë minuta – pra rreth 12 herë në orë – dhe shumicën e këtyre herëve pa vetëdije. Në pamje të parë duken si një frymëmarrje e thellë, por biologjikisht, ato kanë një funksion esencial për mushkëritë.
Gjatë frymëmarrjes normale, ajri mbush alveolat – qeska mikroskopike në mushkëri ku ndodh shkëmbimi i oksigjenit me gjakun. Por me kalimin e kohës, disa prej këtyre alveolave shemben. Psherëtimat funksionojnë si një “hiper-frymëmarrje” që i rihap këto struktura, duke rikthyer funksionin normal të mushkërive.
Shkencëtarët e universiteteve UCLA dhe Stanford kanë zbuluar se ekziston një qark i veçantë në tru që kontrollon vetëm psherëtimat. Dy grupe neuronesh bashkëpunojnë: njëri prodhon neuropeptide që nxisin procesin, ndërsa tjetri e aktivizon refleksin. Kur ky qark u bllokua gjatë eksperimenteve te minjtë, ata ndaluan së psherëtimuri – por jo së marrë frymë – çka tregon se psherëtimat janë një funksion i veçantë biologjik.
Por përtej biologjisë, psherëtimat mbartin edhe një funksion emocional. Ato shfaqen në momente tensioni, lehtësimi, trishtimi apo shqetësimi. Studiuesit besojnë se këto psherëtima shërbejnë si një “buton reset”, një moment rivendosjeje të ekuilibrit të brendshëm të trupit dhe mendjes.
Pra herën tjetër që psherëtini, mos e shihni si një shenjë dobësie apo mërzie. Është trupi juaj që kujdeset për veten – në mënyrë të heshtur, por thelbësore. Dhe ndoshta, një kujtesë e butë për të ndalur për një çast… dhe për të marrë frymë, me vetëdije.
