Nga Jeremy Bogaisky | Forbes

Ndërsa zhgënjimi me DOGE ka goditur aksionet e Teslës, SpaceX mbetet ende në fluturim të lartë si kompania private më e vlefshme në botë. Por realitetet ekonomike dhe kufijtë fizikë të shpërndarjes së internetit nga hapësira mund të shpojnë optimizmin e investitorëve.

Kolonizimi i planeteve nuk do të jetë i lirë. Kjo është arsyeja pse Elon Musk, pas ndërtimit të raketave me kosto më të ulët në SpaceX, vendosi të gjenerojë të ardhura duke nisur rrjetin satelitor Starlink, me qëllimin për të ofruar internet me shpejtësi të lartë për zonat rurale. “Starlink është mënyra se si po financojmë udhëtimin e njerëzimit drejt Marsit,” shkroi ai në rrjetin e tij social X vitin e kaluar.

Deri në mars 2025, Starlink kishte arritur 5 milionë përdorues, duke tejkaluar ndjeshëm konkurrentët tradicionalë si Viasat dhe Hughes. Ky sukses është një nga arsyet kryesore pse investitorët kanë pompuar miliarda në SpaceX, duke e çuar vlerësimin e kompanisë në 350 miliardë dollarë – më e larta për një kompani private.

Ndryshe nga Tesla, e cila ka rënë 55% që nga dhjetori për shkak të rënies së shitjeve dhe lidhjeve të Muskut me figura politike të ekstremit të djathtë, vlerësimi i SpaceX ka mbetur relativisht stabil. Por disa ekspertë paralajmërojnë se edhe ky entuziazëm mund të mos zgjasë.

Rritje marramendëse, por me kufizime reale
Starlink përfaqëson hyrjen e SpaceX në një treg vjetor prej mbi 1 trilion dollarësh, shumë më fitimprurës sesa tregu i lëshimit të raketave. Aktualisht, rrjeti përfshin 7,100 satelitë në orbitë të ulët, që përfaqëson rreth 62% të satelitëve aktivë në Tokë.

Përfitimet e deritanishme vijnë nga ofrimi i internetit në avionë, anije dhe zona të largëta, si dhe përmes versionit ushtarak Starshield. Por tregu më i madh i Starlink mbetet interneti rezidencial – pritet të sjellë 63% të të ardhurave të vitit 2025, sipas Quilty Space.

Nëse parashikimet janë të sakta, të ardhurat e Starlink mund të rriten me 58% në vitin 2025, duke arritur në 12.3 miliardë dollarë. Morgan Stanley parashikon se deri në vitin 2030, Starlink do të sjellë 48 deri në 65 miliardë dollarë në vit.

Por këto shifra optimiste injorojnë disa realitete teknike. Satelitët aktualë nuk mund të mbulojnë zona urbane të dendura, dhe në zonat rurale përdoruesit potencialë që mund të përballojnë çmimin janë të kufizuar. Shërbimi kushton 120 dollarë/muaj në SHBA, shumë më shumë sesa tarifat në tregje si India, ku interneti kushton vetëm 12 dollarë/muaj.

Kufijtë fizikë të sinjalit – dhe të tregut
Ekspertët e krahasojnë sinjalin e satelitëve Starlink me një dritë elektrike: sa më afër Tokës të jetë, aq më e ngushtë është mbulimi. Aktualisht, Starlink mund të shërbejë vetëm 1-2 përdorues për kilometër katror në zona të caktuara. Edhe me përmirësimet e ardhshme, do të arrinte 10 përdorues/km² – jo të mjaftueshëm për qytete të mëdha. Në New York, p.sh., mund të mbulojë vetëm rreth 7,000 familje, në një qytet me 8 milion banorë.

Në vendet më të varfra, çmimi i shërbimit është pengesë kryesore. Edhe në Indi, ku Starlink s’ka hyrë ende, vetëm 3% e familjeve kanë të ardhura mbi 35,000 dollarë/vit, dhe shumica tashmë kanë akses në internet të lirë. “Është një treg i konsiderueshëm, por jo revolucionar,” thotë ekonomisti Pierre Lionnet.

Presione ndërkombëtare dhe rreziku gjeopolitik
Nëse në SHBA SpaceX mund të përfitojë nga fondet federale për mbulimin rural, në vende të tjera përballet me reagime të ashpra për shkak të lidhjeve të Musk me Trump. Ontario anuloi një kontratë 68 milion dollarëshe, ndërsa Italia ndërpreu bisedimet për një kontratë 1.5 miliardë dollarëshe për komunikime të sigurta.

Rivalët po përfitojnë. Eutelsat (OneWeb) është kandidati për të zëvendësuar Starlink në Evropë, ndërsa Kina po zhvillon tre rrjete të veta satelitore, duke përfshirë SpaceSail, që synon 15,000 satelitë deri në 2030.

Amazon, nga ana tjetër, po përgatitet për konkurrencë serioze me projektin Kuiper: një rrjet prej 3,200 satelitësh, i mbështetur nga fuqia financiare e dytë më e madhe në botë.

Starship dhe ëndrra për Marsin
Pjesë kyçe e strategjisë është raketa Starship, që mund të transportojë më shumë satelitë dhe me kosto më të ulët. Satelitët e rinj V3, të dizajnuar për këtë raketë, do të kenë 10-fishin e kapacitetit të tanishëm dhe do të mundësojnë një hap të ri në zhvillimin e sektorit hapësinor.

Por gjithçka varet nga suksesi i Starship – një projekt që ende s’ka kaluar fazat eksperimentale me sukses. Investimi në SpaceX, thonë analistët, është më shumë çështje besimi sesa llogaritjeje financiare.

A mund të përplaset ëndrra?
Edhe nëse Starlink arrin në 20 milion klientë globalë, siç vlerësojnë disa ekspertë, nuk është e qartë nëse kjo do të justifikojë një vlerësim prej 350 miliardë dollarësh, aq më pak dyfishin e tij. Në mungesë të një rrëzimi të kostove dhe një bum të papritur të kërkesës, vlerësimi aktual duket i fryrë.

Starlink nuk është ndoshta kërcënimi i madh për telekomet që Musk ka lakuar – por është një dëshmi e fuqisë së vizionit të tij për të bindur investitorët të ndjekin një rrugë për nga Marsi… edhe nëse nuk ka ende një kthim të qartë në Tokë.