Një revolucion arkeologjik ka ndodhur në Amazonë. Teknologjia LiDAR ka zbuluar një rrjet të gjerë qytetesh të lashta në Luginën Upano në Ekuador, duke sfiduar perceptimet tradicionale për historinë e Amazonës dhe shoqëritë para-kolumbiane. Skanimet ajrore zbuluan më shumë se 6,000 kodra të ndërlidhura përmes rrugëve, të shpërndara në 15 zona urbane, që datojnë mbi 2,500 vjet më parë.
Studimi, i botuar në Science dhe i udhëhequr nga arkeologu francez Stéphen Rostain, tregon se këto qytetërime kishin infrastrukturë monumentale, planifikim urban të sofistikuar dhe një shoqëri shumë të organizuar – një panoramë e papritur për Amazonën e konsideruar prej kohësh si e papërshtatshme për zhvillime të tilla.
“Ky është më i vjetër se çdo vend tjetër që njohim në Amazonë,” tha Rostain për BBC, duke theksuar se kjo zbulon nevojën për të rishikuar idenë eurocentrike për qytetërimin. Struktura të planifikuara rreth shesheve qendrore, rrugë me kënde të drejta dhe shenja të bujqësisë në shkallë të gjerë tregojnë për një popullsi të mundshme prej mbi 100,000 banorësh, e mbështetur nga sisteme të avancuara menaxhimi dhe qeverisjeje.
Zbulimi jo vetëm që rishkruan historinë e rajonit, por forcon idenë se Amazonën nuk duhet ta shohim thjesht si një rezervat natyror, por si një zonë me trashëgimi të pasur kulturore dhe indigjene. Studiuesit theksojnë se ky është një “ndryshim paradigme” për mënyrën si e kuptojmë historinë e Amerikës së Jugut dhe kërkojnë një rivlerësim të plotë të rolit të Amazonës në qytetërimet e lashta.
Ky zbulim i jashtëzakonshëm është cilësuar nga ekspertët si “ari i ri” për arkeologjinë – një thirrje për të shfrytëzuar teknologjinë moderne në zbulimin e së shkuarës së harruar të një prej rajoneve më enigmatike të botës.
