Në vitin 2024, vetëm shtatë vende arritën të përmbushin standardet e cilësisë së ajrit të vendosura nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), sipas raportit të fundit të cilësisë së ajrit në botë. Këto vende janë Australia, Zelanda e Re, Bahamas, Barbados, Grenada, Estonia dhe Islanda, të cilat arritën të mbajnë nivelet e ndotjes nën kufirin e rekomanduar nga OBSH për grimcat PM2.5, një nga ndotësit më të rrezikshëm për shëndetin e njeriut.
Çad dhe Bangladeshi, vendet më të ndotura në botë
Në krahun tjetër të spektrit, Çadi dhe Bangladeshi u renditën si vendet me ajrin më të ndotur në botë, me nivele të ndotjes mbi 15 herë më të larta se kufiri i rekomanduar nga OBSH. Raporti i përpiluar nga kompania zvicerane e monitorimit të cilësisë së ajrit IQAir thekson se ndotja në këto vende është shkaktuar kryesisht nga pluhuri i Saharasë dhe djegia e pakontrolluar e kulturave bujqësore, faktorë që ndikojnë ndjeshëm në cilësinë e ajrit.
India gjithashtu u rendit e pesta në botë për ndotjen e ajrit, pas Çadit, Bangladeshit, Pakistanit dhe Republikës Demokratike të Kongos. Ndër qytetet më të ndotura, Byrnihat, një zonë industriale në verilindje të Indisë, kryesoi listën me një nivel mesatar të grimcave PM2.5 prej 128 mikrogramë për metër kub, shumëfish mbi normën e sigurt të OBSH-së.
Shqipëria, mes vendeve më të ndotura në Europë
Në Europë, situata mbetet alarmante për disa vende, përfshirë edhe Shqipërinë. Sipas Raportit të Cilësisë së Ajrit në Botë, Shqipëria u rendit e shtata për cilësinë më të keqe të ajrit në rajonin europian në lidhje me grimcat PM2.5. Këto grimca, të cilat prodhohen nga djegia e karburanteve fosile, ndotja industriale dhe trafiku i rënduar, paraqesin rreziqe të mëdha për shëndetin e popullatës, duke shkaktuar probleme respiratore dhe sëmundje kardiovaskulare.
Ndikimi global dhe shqetësimet për të ardhmen
Një shqetësim i madh për përpjekjet globale kundër ndotjes së ajrit është mbyllja e programit të monitorimit të cilësisë së ajrit nga Departamenti i Shtetit i SHBA. Për më shumë se 17 vjet, ky program kishte vendosur sensorë të monitorimit të ndotjes në ambasadat dhe konsullatat amerikane në vende të ndryshme të botës, duke siguruar të dhëna të vlefshme për shumë vende, veçanërisht në Azi dhe Afrikë. Mbyllja e tij do të ndikojë ndjeshëm në 34 vende, të cilat tashmë do të mbeten pa burime të besueshme për të matur dhe raportuar ndotjen e ajrit.
Sipas Christi Chester-Schroeder, menaxhere e shkencës së cilësisë së ajrit në IQAir, kjo është një goditje e madhe për përpjekjet globale për të përmirësuar ajrin e pastër, pasi shumë vende varen nga këto të dhëna për të hartuar politikat e tyre mjedisore.
Nevoja për veprim urgjent
Ekspertët paralajmërojnë se ndotja e ajrit nuk është vetëm një problem lokal, por një krizë globale që kërkon bashkëpunim ndërkombëtar për ta luftuar. Ndërsa disa vende kanë arritur suksese në uljen e ndotjes, shumica dërrmuese nuk i përmbushin ende standardet e OBSH-së.
Këto të dhëna tregojnë qartë se ndotja e ajrit mbetet një sfidë serioze për shëndetin publik dhe mjedisin, duke kërkuar veprime më të forta për të reduktuar emetimet dhe për të siguruar një të ardhme më të pastër për brezat e ardhshëm.
