Që prej shpalljes së pavarësisë më 1776, Shtetet e Bashkuara kanë mbajtur një qëndrim të prerë kundër monarkisë. Por nën presidencën e Donald Trump, ky parim duket se po zbehet gjithnjë e më shumë. Trump nuk sillet më si një president i zgjedhur, por si një sundimtar autoritar – një “monark modern” i rrethuar nga oborrtarë servilë, që shpërndan privilegje dhe pasuri me dorë të lirë.
Një nga oborrtarët më të zëshëm të epokës Trump ishte Elon Musk. I përkëdhelur publikisht dhe i angazhuar në pozita të rëndësishme në administratë, Musk për një kohë u kthye në simbolin e reformatorit brutal, duke marrë në dorë edhe të ashtuquajturin DOGE – Departamenti i Efikasitetit të Qeverisë – dhe duke premtuar “pastrim” me sharrë elektrike. Por si çdo instrument i përdorur nga një autokrat, edhe ai ka rënë në harresë.
Një ndarje që pritej prej kohësh
Marrëdhënia mes Trump dhe Musk është krisur prej muajsh. Megjithëse askush nuk e di saktësisht nëse Musk u largua vetë apo u përjashtua në mënyrë teatrale, një gjë është e qartë: raportet mes tyre nuk janë më si dikur. Incidenti ku Musk e quajti këshilltarin e Trump, Peter Navarro, “më budalla se një thes me tulla”, ishte ndoshta pika e fundit.
Ekspertët në Uashington kishin parashikuar këtë përplasje që në janar. Tre janë arsyet kryesore:
- Përplasja e egove: Dy narcisistë të mëdhenj, si Trump dhe Musk, nuk mund të bashkëjetojnë për gjatë.
- Konflikti i interesave: Trump vjen nga bota e politikës dhe pasurive të paluajtshme, Musk nga teknologjia dhe financat globale – dy universë të papajtueshëm.
- Përplasja ideologjike: Trump është një etnonacionalist që kërkon ta rikthejë “Amerikën e bardhë industriale”, ndërsa Musk përfaqëson një teknoglobalizëm pa kufij, ku kombet nuk kanë rëndësi dhe kapitali është mbret.
Rodrik e parashikoi: përplasja mes populistëve dhe elitistëve
Ekonomisti Dani Rodrik i Harvardit ka paralajmëruar se ky lloj konflikti është i pashmangshëm. Në njërën anë qëndron nacionalizmi ekonomik, që synon kthimin e vendeve të punës në SHBA, kufizimin e emigracionit dhe dobësimin e Silicon Valley-t. Në anën tjetër, teknoglobalizmi përqafon lirinë e tregjeve, lëvizjen e lirë të njerëzve dhe dominimin e teknologjisë.
Në këtë betejë, humbasin qytetarët
Ndërsa këto dy fraksione luftojnë për dominim, humbësit janë qytetarët e zakonshëm që besuan te premtimet e Trump për një Amerikë më të drejtë. Ata që u mashtruan nga slogani “Make America Great Again”, sot shohin sesi oborri i Trump po shkërmoqet dhe ambiciet e tij gjithnjë e më shumë kanë natyrë personale, jo kombëtare.
Një figurë e re në horizont: J.D. Vance
Në hijet e kësaj përplasjeje, një figurë tjetër po përgatitet për të zënë fronin: zëvendëspresidenti J.D. Vance. I ftohtë, i llogaritur dhe i padukshëm, Vance po pret momentin e tij. Ai e di që çdo “monark” modern, edhe kur është i vetëshpallur, ka gjithmonë pranë vetes një Brutus.
