Uashingtoni duhet të njohë fuqitë e Kinës, jo t’i sulmojë at
Nga Jonas Nahm, profesor në Johns Hopkins SAIS, dhe Jeremy Wallace, profesor në Johns Hopkins University’s School of Advanced International Studies.
Forma e një të ardhmeje të bollshme dhe të gjelbër po merr formë, por ende mbetet larg e sigurt. Rënia e shpejtë e kostove për energjinë diellore, bateritë dhe erën ofron një rrugë të qartë jo vetëm për të zbutur pasojat më të këqija të ndryshimeve klimatike pa shkatërruar buxhetet publike, por edhe për të përmirësuar jetën e përditshme.
Veprimi real përballë ndryshimeve klimatike po ndodh në Kinë. Shtetet e Bashkuara—veçanërisht me Donald Trump përsëri në pushtet—rrezikojnë të mbeten pas, ndërsa pjesa tjetër e botës heq dorë nga karburantet fosile për një të ardhme më të ndritur.
Uashingtoni duhet të kuptojë se të gjitha rrugët drejt dekarbonizimit global, në afatin e shkurtër dhe të mesëm, varen pjesërisht nga prodhimi dhe teknologjitë kineze. Nëse SHBA shkon shumë larg me tarifat ndaj Kinës, rrezikon të mbetet edhe më shumë pas, ndërsa pjesa tjetër e botës i bashkohet revolucionit të energjisë së pastër.
Administrata Trump po vepron mbi idenë se tarifat janë një mjet i gjithanshëm për politikën industriale, me raundin e fundit që rrit normat mbi Kinën në 125 përqind. Ndalimet dhe tarifat e larta nuk do ta bëjnë SHBA-në më pak të varur nga Kina, por do të rrisin çmimet për komponentët e ndërmjetëm, për të cilët ka pak alternativa jashtë Kinës në shumë sektorë të energjisë së pastër. Por ndoshta më e dëmshmja është se këto tarifa do të pengojnë konkurrencën që i nevojitet kompanive amerikane për të ecur përpara në teknologji.
Tarifa famëkeqe e vitit 1964 ndaj kamionçinave—25 përqind si kundërpërgjigje për kufizimet tregtare ndaj eksportit të pulave amerikane—është një paralajmërim i zymtë. Prodhuesit amerikanë të makinave u strehuan në tregun e mbrojtur të kamionëve, duke u tërhequr përfundimisht nga tregjet ndërkombëtare ku makinat, jo kamionët, ishin kryesore.
Për të kuptuar se si kemi arritur deri këtu dhe çfarë duhet bërë, duhet të korrigjohen edhe keqkuptimet për mënyrën se si Kina ka arritur të kryesojë botën në teknologjitë e pastra. Ndërsa në Uashington pikturohet një pamje kërcënuese e subvencioneve kineze për të dominuar sektorët kyç që mund të përdoren si armë kundër SHBA-së, realiteti është shumë më kompleks.
Firmat kineze po fitojnë garën sepse kanë bërë bastet e duhura, të mbështetura nga politika shtetërore. Ato kanë hyrë në tregje, kanë shkallëzuar prodhimin, kanë ulur kostot, kanë zhvilluar teknologji të reja dhe kanë përmirësuar sistemet e prodhimit për t’u bërë liderë globalë në sektorët kritikë të tranzicionit energjetik. Qeveritë lokale dhe qendrore i kanë ndihmuar, por ishte konkurrenca brutale e brendshme që forcoi më të mirët dhe i shndërroi ata në industritë e gjelbra të së ardhmes.
Investimet masive në energjinë diellore, bateri dhe automjete elektrike kanë sjellë ulje të jashtëzakonshme të kostove në këto teknologji kyçe. JA Solar, një nga prodhuesit më të mëdhenj të paneleve diellore në botë, ra dakord të ndërtojë një bazë prodhimi me vlerë 40 miliardë juanë në Ordos, Mongoli e Brendshme, në vitin 2023. Ndërkohë, kompania kineze e makinave BYD po ndërton një kampus industrial më të madh se San Francisko. Sot, panelet diellore kushtojnë më pak se gjysma e çmimit të tyre pesë vite më parë. BYD shet sedanin elektrik “Seagull” për më pak se 10,000 dollarë. Pas vitesh çmimesh agresive për të ruajtur ose rritur pjesën e tregut, prodhuesit kryesorë të EV-ve kineze po kalojnë në çmime që u japin fitime më të mëdha.
Ndërkohë që Apple ka hequr dorë nga planet për makina elektrike, Xiaomi e Kinës—e njohur dikur si një kopjues i produkteve të Apple—ka marrë vlerësime të mëdha për makinën e saj të parë elektrike, SU7. Deri më tani ka dorëzuar mbi 200,000 njësi, duke ia kaluar Model 3 të Teslës në tregun kinez. CEO i Ford, Jim Farley, e pëlqeu aq shumë SU7-n sa që bëri ta sillnin në Çikago dhe e përdori për gjashtë muaj.
Në të njëjtat sektorë bashkëjetojnë kompani jashtëzakonisht konkurruese dhe të tjera që mbijetojnë vetëm falë subvencioneve shtetërore, por firmat kryesore—si BYD, Xiaomi, Tongwei në energjinë diellore, CATL në bateri, dhe Goldwind në turbina—po i mposhtin rivalët globalë në teknologji, kosto dhe shkallë prodhimi, jo vetëm për shkak të ndihmës shtetërore.
Kina nuk po prodhon thjesht këto teknologji të pastra; ajo po i zbaton ato me ritëm dhe shkallë të jashtëzakonshme. Në vitin 2024, Kina instaloi 277 gigavat energji diellore dhe 79 GW energji nga era—më shumë se shtatë herë sa SHBA instaloi në total vitin e kaluar (49 GW). Kina ka më shumë se gjysmën e makinave elektrike në botë dhe gjysma e makinave të shitura në vend janë me karikim. Kina mund të ketë arritur tashmë kulmin e emetimeve të karbonit në vitin 2024, pjesërisht për shkak të rënies së sektorit të ndërtimit. Madje, përdorimi i qymyrit termik ka rënë me 5.8 përqind në dy muajt e parë të vitit 2025 krahasuar me një vit më parë.
