Një reportazh i prestigjozes Reuters përhap në gjithë globin, lajmin për vendbanimin e lashtë në fshatin Lin të Pogradecit.

Në brigjet e Liqenit të Ohrit, në fshatin Lin, Shqipëri, është zbuluar vendbanimi më i vjetër i njohur deri më sot i ndërtuar mbi një liqen në Europë. Arkeologët nga Zvicra dhe Shqipëria kanë sjellë në dritë një komunitet të organizuar që ka jetuar rreth 8,000 vite më parë, duke e bërë këtë vendbanim 500 vite më të vjetër se vendbanimet e tjera të njohura të tipit të ngjashëm në Alpet dhe zonat mesdhetare. Ky zbulim historik jo vetëm që ndryshon kronologjinë e banimit në Europë, por vendos Shqipërinë në qendër të një kapitulli të hershëm të qytetërimit.

Në një sipërfaqe prej rreth 6 hektarësh, vetëm 1% e vendbanimit është gërmuar deri më sot, edhe pse puna ka nisur prej gjashtë vitesh. Arkeologët punojnë çdo ditë rreth 3 metra nën ujë, duke nxjerrë me kujdes shtylla druri, mbetje të shtëpive të ngritura mbi platforma. Uji i liqenit ka ndihmuar në ruajtjen e shkëlqyer të materialeve organike, gjë që u ka dhënë studiuesve mundësinë të analizojnë me saktësi se si kanë jetuar banorët e hershëm të këtij komuniteti.

Zbulimet përfshijnë:

Drurë të lashtë të përdorur për ndërtimin e banesave;

Eshtra kafshësh të zbutura dhe të egra;

Objekte bakri dhe vegla të punës;

Qeramikë me gdhendje delikate, që tregon për mjeshtëri të zhvilluar.

Profesor Albert Hafner, arkeolog nga Universiteti i Bernës në Zvicër, shpjegon se përdorimi i radiokarbonit dhe dendrokronologjisë (matja e unazave të drurëve) ka konfirmuar moshën e vendbanimit. Më shumë se 1,000 mostra druri janë analizuar, duke dëshmuar se komuniteti ka qenë i stabilizuar dhe i organizuar në mënyrë inteligjente.

“Fakti që vendbanimi është nën ujë ka ruajtur shumë mirë materialet organike, duke na mundësuar të kuptojmë çfarë hanin, çfarë mbillnin dhe si jetonin ata njerëz,” — tha Hafner.

Sipas tij, këta banorë nuk ishin vetëm gjuetarë dhe mbledhës tradicionalë, por kishin kaluar drejt një jetese bujqësore të qëndrueshme, çka tregon për një evoluim ekonomik dhe social të hershëm. Ata kultivonin, bënin blegtori, por njëkohësisht vijonin të mblidhnin produkte të egra dhe të peshkonin, duke ndërtuar një ekonomi të diversifikuar dhe të qëndrueshme.

Një nga arritjet më të mëdha të këtij zbulimi është kontributi i këtij komuniteti në përhapjen e bujqësisë dhe blegtorisë në pjesën tjetër të Europës. Vendbanimi në Lin është një nga dëshmitë më të hershme të përhapjes së teknologjisë agrare në kontinent. Ai daton më shumë se 2,000 vite përpara vendbanimeve të njohura në Europën Qendrore, si ato në Gjermani dhe Austri.

“Ata janë ndër komunitetet që kanë ndihmuar për të shpërndarë mënyrën e re të jetesës nëpër Europë,” — shton Hafner.

Ndërkohë, arkeologu shqiptar Adrian Anastasi thekson rëndësinë e kësaj trashëgimie për Shqipërinë. Ai nënvizon se përmasat e zbulimit janë të tilla që kërkojnë dekada pune për t’u eksploruar plotësisht.

“Nga mënyra si ndërtonin, si hanin, si gjuanin, peshkonin dhe kultivonin, kuptojmë që kanë qenë njerëz shumë të zgjuar për kohën e tyre,” — tha Anastasi.

Liqeni i Ohrit, i ndarë mes Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut, është liqeni më i vjetër në Europë, me një moshë mbi 1 milion vjet. Kjo pasuri natyrore është jo vetëm një mrekulli ekologjike, por edhe një arkiv i gjallë historik për zhvillimin e jetës njerëzore dhe biodiversitetit në rajon.

Sipas ekspertëve, ndryshe nga shumë vendbanime të tjera që janë shkatërruar ose humbur me kohën, Lin ruan potencialin për t’u kthyer në një nga pikat më të rëndësishme arkeologjike në Europë. Një laborator i hapur për të kuptuar origjinën e mënyrës moderne të jetesës.

Zbulimi në Lin nuk është vetëm një lajm shkencor. Është një përkujtues i fuqishëm i trashëgimisë së pasur kulturore dhe historike që Shqipëria mbart në heshtje. Ai e vendos vendin tonë në një pozitë kyçe në historinë e qytetërimit europian dhe krijon mundësi të reja për kërkim, turizëm kulturor dhe zhvillim të qëndrueshëm.

Ky vendbanim i lashtë, i ruajtur nën ujërat e qeta të Ohrit, nuk është më thjesht një fshat i harruar por një gur themeli i historisë njerëzore në Europë.