Nga Victor Gaetan | Foreign Affairs
Pas ndarjes nga jeta të Papa Françeskut më 21 prill, vëmendja botërore u përqendrua kryesisht tek personaliteti i tij: përulësia, humori dhe stili i tij praktik i udhëheqjes. Megjithatë, trashëgimia më e qëndrueshme e Papa Françeskut mbetet diplomacia e tij e rafinuar dhe novatore, që zgjeroi ndjeshëm ndikimin global të Vatikanit.
Gjatë papatit të tij, Françesku adoptoi një kurs diplomatik të pavarur nga kryeqytetet perëndimore, promovoi liderë katolikë nga vende që tradicionalisht kishin qenë të mënjanuar nga qeverisja e Kishës, dhe përpunoi një metodë diplomatike pragmatike, por gjithashtu ideale. Sot, pasardhësi i tij do të trashëgojë një rrjet diplomatik më të fortë se kurrë, me një kapital të madh mirëbesimi në skenën ndërkombëtare.
Një Kishë më pak eurocentrike dhe më globale
Përkushtimi i Papa Françeskut ndaj dialogut ndërfetar dhe përfshirjes globale ishte i dukshëm në vizitën e tij të fundit në Azi, ku përshkoi Indonezinë, Papua Guinenë e Re, Timor-Lestenë dhe Singaporin. Në Indonezi, vendi me popullsinë më të madhe myslimane në botë, ai theksoi bashkëjetesën fetare dhe vlerësoi shembullin e harmonisë ndërfetare të këtij vendi.
Papa Françesku synoi gjithashtu të zvogëlonte eurocentrizmin e Kishës duke emëruar kardinalë nga vende që më parë nuk kishin patur përfaqësim në hierarkinë kishtare, duke fuqizuar komunitete katolike në Azi, Afrikë dhe Amerikën Latine. Ai realizoi më shumë vizita në Azi dhe Afrikë sesa pararendësit e tij, duke kthyer vëmendjen drejt periferive globale ku katolicizmi po rritet.
Diplomacia e poliedrit dhe hapja ndaj Kinës
Vizioni i Françeskut për botën globale ishte ai i një poliedri, ku çdo kulturë dhe identitet ruan veçantinë e vet brenda një uniteti të përbashkët. Ky qasje u reflektua qartë në përpjekjet e tij për të ndërtuar ura me Kinën. Pas dekadash tensioni, në vitin 2018, Vatikani dhe Pekini arritën një marrëveshje historike mbi emërimin e peshkopëve — një përpjekje që Françesku e kishte kultivuar me durim, duke ruajtur kontaktet diplomatike edhe në kohë tensionesh.
Ndërsa marrëdhëniet me Kinën hasën kritika, veçanërisht nga administrata Trump, Françesku arriti të afirmojë pavarësinë e Vatikanit nga interesat e fuqive perëndimore, duke e pozicionuar Selinë e Shenjtë si një aktor të vërtetë multipolar.
Një qasje e veçantë ndaj luftës në Ukrainë
Në raport me konfliktin në Ukrainë, Françesku mbajti një qëndrim që shpesh doli jashtë narrativës perëndimore. Ai refuzoi të demonizonte Rusinë, mbajti një qasje pajtuese dhe i dha prioritet marrëdhënieve me Kishën Ortodokse Ruse. Për të, lufta ishte një tragjedi ndërmjet “vëllezërve të krishterë” dhe jo thjesht një përballje politike. Kjo qasje i solli kritika, por gjithashtu e përforcoi rolin unik të Vatikanit si promotor i paqes dhe pajtimit.
Një trashëgimi diplomatike që kërkon vazhdimësi
Françesku e bëri diplomacinë katolike përsëri të rëndësishme. Ai forcoi Sekretariatin e Shtetit, krijoi një departament të ri për mbështetjen e trupës diplomatike dhe emëroi kardinalë në zona të ndjeshme si Siria, Jerusalemi, Bangladeshi dhe Mongolia.
Tani, sfida mbetet tek pasardhësi i tij: a do të ketë ai aftësinë për të shfrytëzuar kapitalin diplomatik të trashëguar? Meqenëse 108 nga 135 kardinalët votues në Konklavë janë emëruar nga vetë Françesku, shumë analistë besojnë se zgjedhja e re mund të jetë një vazhdim i vizionit të tij global dhe të papriturave që ai solli në Selinë e Shenjtë.
