Në një dalje të rrallë për politikën e brendshme, ish-presidenti Barack Obama lëshoi një paralajmërim serioz për rrezikun që, sipas tij, i kanoset demokracisë amerikane nën mandatin e dytë të Donald Trump. Por mënyra se si ai e bëri këtë – pa përmendur asnjëherë emrin e Trump, në një event pa leje për video apo audio – ngjalli më shumë pyetje sesa ndikim real.
Duke folur në “Connecticut Forum” në Hartford, Obama i bëri thirrje shoqërisë amerikane – nga firmat ligjore dhe universitetet, te bizneset dhe vetë figura brenda Departamentit të Drejtësisë – që të bëjnë “sakrifica të pakëndshme” për të mbrojtur demokracinë. Ai përshkroi një situatë ku “të gjithë do të testohen” dhe ku do të jetë e nevojshme të veprohet jo vetëm kur është e lehtë apo popullore, por edhe kur është e vështirë.
“Do të jetë e pakëndshme për një kohë, por kështu e kupton që është një angazhim,” tha Obama. “Sepse ti e bën kur është e vështirë, jo kur është thjesht cool.”
Një thirrje për rezistencë, pa e përmendur emrin Trump
Edhe pse nuk e përmendi kurrë Trumpin me emër, çdo frazë e Obamës i drejtohej qartë drejtuesit aktual të SHBA-së. Ai foli për një “qeveri të kapur nga ata që kanë një lidhje të dobët me demokracinë” dhe për një “angazhim të brishtë” ndaj parimeve të një demokracie liberale.
Ai kritikoi firmat ligjore që shmangin përballjen me qeverinë e Trump për të mos humbur klientë të mëdhenj, duke ironizuar se kjo do të thotë “nuk do ta rinovoni kuzhinën këtë verë në Hamptons”. Ai paralajmëroi bizneset që do të përballen me hakmarrje politike – hetime, ndalesa bashkimi, apo bllokime.
Por më i veçanti ishte fakti që ai e quajti vetë Departamentin e Drejtësisë nën Trump si një “mburojë” ndaj autokracisë – një vlerësim i koduar për punonjësit brenda sistemit që, sipas tij, ende i qëndrojnë besnikë Kushtetutës.
Një thirrje e fuqishme në një sallë të gabuar
Për shumëkënd, ishte një thirrje për rezistencë ndaj autoritarizmit – nga figura më popullore dhe më e rëndësishme e Partisë Demokratike. Por për çudi, Obama zgjodhi ta bënte këtë në një event ku nuk lejoheshin incizimet apo transmetimet, duke e kufizuar jehonën publike të mesazhit të tij.
Ai nuk e tha kurrë qartë se për kë fliste, por gjithçka ishte aluzion i qartë për Trumpin dhe atë që ai e quan “kërcënim autokratik”. Problemi është se, në një kohë kur amerikanët ndihen gjithnjë e më të lodhur nga alarmet politike, kjo mënyrë indirekte komunikimi nuk mjafton për të ngjallur një reagim të gjerë.
Sipas një sondazhi të fundit nga CNN, vetëm 49% e amerikanëve besojnë se demokracia është “nën sulm” – një përqindje më e ulët se në vitet e kaluara. Madje edhe mes demokratëve, vetëm rreth 70% e konsiderojnë situatën si kërcënim të menjëhershëm. Ndërsa te të pavarurit, linja e qëndrimit është thuajse e pandryshuar.
Lideri që mungon në kohë krizash
Obama ka qenë gjithmonë i kujdesshëm në përfshirjen në debatin politik pas largimit nga Shtëpia e Bardhë. Ai ka respektuar normën tradicionale që ish-presidentët nuk kritikojnë pasardhësit e tyre drejtpërdrejt. Por ndërkohë që ai e përshkruan situatën aktuale si “historike” dhe “kritike për fatin e demokracisë”, ai vetë ngurron të jetë po aq i drejtpërdrejtë sa kërkon nga të tjerët.
Demokratët ndihen gjithnjë e më shumë të përhumbur përballë një Trumpi gjithnjë më agresiv. Ata kanë nevojë për një zë të fortë që të artikulojë qartë sfidën dhe të udhëheqë reagimin. Obama është ende figura më popullore politike në SHBA – madje edhe një në pesë republikanë kanë opinion pozitiv për të, sipas sondazheve të Gallup.
Por ai duket se po preferon të qëndrojë brenda zonës së rehatisë, duke i lënë skenën një “brezi të ri” demokratësh që ende nuk e ka gjetur zërin e vet.
Përfundim
Thirrja e Obamës është e rëndësishme, por jo e mjaftueshme. Në një moment kur ai vetë thotë se demokracia amerikane është “rrezikshëm pranë autokracisë”, heshtja apo gjysmë-fjalët nuk janë më luks që dikush mund të përballojë. Nëse fjala e tij ka ende peshë – dhe sondazhet tregojnë se ka – është koha që ai të flasë më fort, më qartë, dhe më shpesh. Sepse, siç tha vetë, angazhimi nuk është kur është lehtë. Angazhimi është kur është e vështirë. Dhe për shumëkënd në Amerikë, nuk ka qenë ndonjëherë më e vështirë se tani.
