Çdo vit, mijëra gra dhe vajza në mbarë botën humbin jetën në mënyrën më brutale, të vrara jo nga armiq, por nga prindërit, vëllezërit apo burrat e tyre – në emër të një “nderi” që është kthyer në justifikimin më çnjerëzor për dhunën dhe vrasjen. Të kërkosh divorc, të refuzosh një martesë të rregulluar, të postosh një video në TikTok, apo thjesht të mos mbash shami – këto janë arsye të mjaftueshme që një vajzë të vritet nga familja e saj.
Vrasjet për nder nuk i përkasin një feje të vetme, por ndodhin më shpesh në disa pjesë të Lindjes së Mesme dhe Azisë Jugore, me mbi gjysmën e rasteve të regjistruara në Indi dhe Pakistan. Por këto krime po shfaqen gjithnjë e më shumë edhe në Perëndim, sidomos brenda komuniteteve emigrante ku presioni tradicional është ekstrem. Në Jordani, për shembull, Kodi Penal ende lehtëson dënimin për ata që vrasin gratë “për çështje nderi”.
Vajza që u mbyt nga babai para shkollës
Një rast tronditës ndodhi muajin e kaluar në Uashington, SHBA, kur një baba 44-vjeçar tentoi të mbytë vajzën e tij 17-vjeçare përpara shkollës, sepse ajo kishte refuzuar një martesë të rregulluar. Videoja që tregonte momentin dramatik ku babai e mbante vajzën në grykë para syve të shokëve të klasës, të cilët tentuan ta shpëtonin, u përhap me shpejtësi në rrjete sociale. Djali i saj 16-vjeçar, i cili ishte në lidhje me të, ndërhyri për ta shpëtuar dhe u qëllua me grusht nga babai.
U vra sepse postonte në TikTok
Në Pakistan, një baba që kishte emigruar më parë në SHBA, vrau vajzën e tij 15-vjeçare sepse ajo nuk pranoi të fshinte videot në TikTok. Fillimisht ai pretendoi se ishte një vrasje nga persona të panjohur, por më vonë pranoi fajësinë. Ky është vetëm një nga më shumë se 1,000 vrasje për nder që ndodhin çdo vit në Pakistan, sipas Komisionit për të Drejtat e Njeriut të këtij vendi.
Vrasja makabre e një vajze shtatzënë nga përdhunimi
Në Turqi, Oya Budak, 18 vjeçe, u vra nga i fejuari i saj pasi ai mësoi se ajo ishte shtatzënë si pasojë e një përdhunimi. Ajo ishte në muajin e pestë të shtatzënisë dhe vdiq së bashku me fëmijën. Mediat turke raportuan se familja e djalit nuk donte që ai të martohej me një vajzë të “ndotur”. Autori pranoi fajësinë pas arrestimit në Stamboll.
E vrau vajzën dhe e hodhi në kanal
Në Holandë, një refugjat sirian vrau vajzën e tij 18-vjeçare, sepse ajo kishte filluar të frekuentonte një djalë holandez dhe nuk donte të mbante më shaminë. Ai e mbyti dhe e hodhi trupin në një kanal, përpara se të arratisej në Turqi. Në një email të dërguar gazetës “De Telegraaf”, ai pranoi fajin: “Unë jam ai që e vrau”.
Saga që tronditi Suedinë
Në Suedi, një 22-vjeçar me origjinë nga Somalia vrau të dashurën e tij shtatzënë, një vajzë kristiane me prejardhje tajlandeze dhe suedeze, sepse kishte turp t’i tregonte familjes për shtatzëninë. Ai e mbyti me kabllon e llampës në apartamentin e saj dhe më pas u përpoq ta paraqiste vrasjen si sulm nga bandat kriminale. Gjykata e dënoi me burgim të përjetshëm për vrasje me motiv nderi.
Një vajzë britanike që i shkruante babait të saj: “Të lumtë për grushtin”
Në Britaninë e Madhe, në vitin 2002, 16-vjeçarja Heshu Yones u vra nga babai i saj kur ai zbuloi se ajo ishte në një lidhje me një djalë të krishterë. Ai ia preu fytin në gjumë. Në një letër lamtumire që Heshu kishte shkruar disa ditë më parë, ajo shkruante me ironi therëse: “Të lumtë për grushtin e fortë. Ishte kënaqësi të jem në anën tjetër të dhunës tënde.”
E dhunuar dhe e lënë për të vdekur nga babai
Nina Aouilk, me prejardhje punxhabi, u mbijetoi torturave të tmerrshme nga babai i saj në Britani. E dhunuar seksualisht që në moshën 14-vjeçare, lidhur për ditë me radhë, dhe më pas tentuar të vritej në emër të “nderit”, ajo i mbijetoi sulmit dhe tashmë flet publikisht për tmerrin që përjetoi: “Më trajtonin si skllave, thjesht sepse isha vajzë.”
Kur heshtja vret: A do të veprojë ndonjëherë bota?
Këto nuk janë raste të izoluara. Janë dëshmi të një kulture mizore që nxit dhunën mbi gratë dhe vajzat nën petkun e “ndershmërisë”. Përpjekjet për t’i ndaluar janë të pamjaftueshme, ndërsa autoritetet në disa vende vazhdojnë të mbyllin sytë. Ditë si kjo – Dita Ndërkombëtare e Kujtesës për Viktimat e Vrasjeve për Nder – shërbejnë për të ngritur zërin, por pyetja që mbetet është: kur do të veprojë realisht bota?
