foreignaffairs.com
Vetëm pak vite më parë, presidenti rus Vladimir Putin shihej si një lider që kishte rikthyer me sukses ndikimin e Rusisë në Lindjen e Mesme pas dekadash tërheqjeje. Ai kishte forcuar lidhjet me aleatët tradicionalë si Irani dhe Siria, ndërkohë që zhvilloi marrëdhënie pragmatike me Izraelin dhe monarkitë e Gjirit Persik. Kjo qasje realiste, larg fjalimeve amerikane për demokraci dhe të drejta të njeriut, u perceptua nga shumë aktorë rajonalë si një alternativë më e besueshme për stabilitetin.
Por ajo që dikur u konsiderua si sukses diplomatik dhe ushtarak i Rusisë, sot është kthyer në një dështim spektakolar. Në dy vitet e fundit, rrjeti i aleancave të Putinit në Lindjen e Mesme është shembur pothuajse plotësisht. Regjimi i Bashar al-Asadit në Siri u rrëzua në fund të vitit 2024 pa ndihmën e Moskës. Ndërkohë, sulmet izraelite dhe amerikane ndaj infrastrukturës bërthamore të Iranit në qershor 2025 e lanë Teheranin të dobësuar rëndë, pa ndonjë reagim konkret nga Rusia.
Si rezultat, imazhi i Rusisë si garantuese e sigurisë në rajon ka rënë në mënyrë dramatike. Në një Lindje të Mesme që po merr formë të re, Moska nuk shihet më si lojtare kyçe.
Strategjia e Putinit kishte pasur sukses fillestar. Ai mbështeti fuqishëm regjimin e Asadit në Siri që nga viti 2015 me ndërhyrje ushtarake, duke siguruar baza strategjike në Tartus dhe Hmeymim, që rritën ndikimin rus në Mesdhe. Rusia po ashtu forcoi lidhjet me Iranin, mbështeti Hezbollahun në Liban dhe ruajti marrëdhënie të kujdesshme me Hamasin, të cilin nuk e cilësoi kurrë si organizatë terroriste.
Nga ana tjetër, marrëdhëniet me Izraelin mbetën të qëndrueshme. Putin ruajti një raport personal me kryeministrin Benjamin Netanyahu dhe nuk ndërhyri në politikat e brendshme të rajonit, ndryshe nga SHBA-ja. Kjo qasje e bëri Moskën tërheqëse për shumë vende autoritare në Lindjen e Mesme.
Por pas sulmit të Hamasit ndaj Izraelit më 7 tetor 2023 dhe reagimit të ashpër ushtarak të Izraelit ndaj Hamasit dhe Hezbollaut, strategjia ruse filloi të shembej. Në dhjetor 2024, regjimi i Asadit u rrëzua papritmas dhe Putin nuk ndërhyri për ta shpëtuar. Mosveprimi rus shkaktoi zhgënjim të thellë te aleatët e saj rajonalë.
Në qershor 2025, pas bombardimeve të SHBA-së dhe Izraelit ndaj objekteve bërthamore iraniane, Irani kërkoi ndihmë nga Rusia. Megjithatë, Moska ofroi vetëm deklarata të përgjithshme politike, pa ndihmë ushtarake konkrete. Në Iran, përkrahës të linjës së ashpër nisën të kritikojnë qartë varësinë e Khameneit ndaj Moskës dhe mungesën e një klauzole mbrojtjeje në traktatin ruso-iranian të janarit 2025.
Rënia e ndikimit rus ka sjellë një kthesë të dukshme në qëndrimet e shumë aktorëve. Në Iran, komentatorët dhe analistët e afërt me Gardën Revolucionare kanë nisur të kritikojnë publikisht Putinin dhe të rivlerësojnë marrëdhënien me Rusinë. Edhe izraelitët kanë humbur interesin për ndërmjetësimin e Putinit, veçanërisht me kthimin e Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë, duke zbehur nevojën për ekuilibrim të marrëdhënieve me Moskën.
Arabia Saudite, megjithëse nuk ka reaguar publikisht, duket e kënaqur me dobësimin e Iranit dhe e zhgënjyer nga paaftësia e Rusisë për të ndikuar në zhvillimet e fundit. Mbreti i kurorës, Mohammed bin Salman, ka rritur distancën nga Moska dhe është në përpjekje për të balancuar marrëdhëniet me SHBA-në dhe Kinën. Madje, së fundmi ka mbizotëruar edhe përplasja mes Rusisë dhe Arabisë Saudite për rritjen e prodhimit të naftës, në të cilën Riadi doli fitues.
Ky dështim rus ka pasoja që shkojnë përtej Lindjes së Mesme. Ai duhet të shërbejë si paralajmërim për Kinën. Në rast të një konflikti të mundshëm me SHBA-në për Tajvanin, Moska ka pak gjasa të ofrojë ndihmë reale ushtarake apo diplomatike. Bashkëpunimi me Rusinë do të mbetet i kufizuar në furnizim me energji dhe retorikë politike, por jo më shumë. Për Pekinin, është e qartë që Moska nuk është një aleat i qëndrueshëm në kohë krize.
Për administratën Trump, po ashtu, përfundimi është i qartë. Përpjekjet për të larguar Rusinë nga Kina apo për të ndërtuar një aleancë kundër Pekinit nuk kanë kuptim praktik. Putini ka dëshmuar se edhe diktaturave më besnike nuk u ofron ndihmë kur ajo më së shumti nevojitet. Për këtë arsye, çdo strategji amerikane duhet të trajtojë Moskën jo si partnere të mundshme, por si një fuqi e dobët e pavendosur që nuk përbën mbështetje reale në konflikte globale.
Dështimi i Putinit në Lindjen e Mesme shënon fundin e një periudhe në të cilën Rusia shihej si një kundërpeshë ndaj Perëndimit. Sot, pozita e saj është e dobësuar thellësisht, aleatët janë larguar dhe ndikimi gjeopolitik ka rënë në minimum. Ky zhvillim ndryshon ekuilibrat në rajon dhe duhet të merret seriozisht nga liderët në Teheran, Pekin dhe Uashington.
Rusia, dikur aleate e të gjithë autokratëve të rajonit, tani ka mbetur pa askënd që të mbështetet tek ajo. E vetmja gjë që i ka mbetur Putinit është retorika — por në Lindjen e Mesme të sotme, fjalët nuk mjaftojnë më.
