Ish-presidenti i Uruguait, José “Pepe” Mujica, ndërroi jetë më 13 maj në moshën 89-vjeçare, duke lënë pas një trashëgimi unike politike dhe njerëzore. I njohur për jetën e tij të pazakontë – nga guerrilieri i burgosur e torturuar në diktaturë, deri te presidenti i njohur për thjeshtësinë dhe filozofinë e tij jetësore – Mujica mbeti simbol i përulësisë dhe luftës për drejtësi shoqërore.

Mujica u rrit në varfëri në periferi të Montevideos dhe u bë pjesë e lëvizjes së armatosur Tupamaros në vitet ‘60, i frymëzuar nga Revolucioni Kuban. Ai u arrestua disa herë dhe kaloi mbi një dekadë në izolim ekstrem si “peng i diktaturës”, duke përjetuar tortura dhe izolim çnjerëzor. Pas rikthimit të demokracisë në vitin 1985, Mujica u lirua dhe hyri në politikë, ku gradualisht fitoi zemrat e qytetarëve me stilin e tij të drejtpërdrejtë e popullor.

Në vitin 2010, ai u zgjodh president i vendit, duke sjellë një epokë reformash të guximshme sociale, përfshirë legalizimin e martesave të së njëjtës gjini, abortit dhe kanabisit – ky i fundit jo si promovim i lirisë, por si goditje ndaj tregut të drogës. Pavarësisht detyrës së lartë, ai refuzoi luksin dhe vazhdoi të jetonte në fermën e tij të thjeshtë me bashkëshorten, senatoren Lucía Topolansky, duke dhuruar 90% të pagës së tij për strehimin social.

Në skenën ndërkombëtare, Mujica u cilësua si një “Nelson Mandela latinoamerikan”, duke vizituar Shtëpinë e Bardhë dhe duke pritur të burgosur të liruar nga Guantanamo. Ai ishte kritik i konsumizmit modern dhe adhurues i demokracisë, megjithëse më parë kishte mohuar vlerat e saj. “Kur isha i ri, gabova. Tani luftoj për demokracinë – nuk është e përsosur, por është më e mira që kemi,” tha Mujica pak muaj para vdekjes.

Në janar 2025, ai bëri publike vendimin për të ndalur trajtimin kundër kancerit që kishte përparuar. Mes lotësh, ai la një mesazh lamtumire për popullin e tij: “Jeta është për të rënë dhe për t’u ngritur sërish. Humbës janë vetëm ata që dorëzohen.”