Të kuptosh pse disa tumore janë veçanërisht agresive dhe rezistente ndaj terapive është një nga sfidat më komplekse të kërkimit onkologjik. Glioblastoma, forma më e zakonshme dhe më shkatërruese e tumorit të trurit, ka qenë në qendër të studimit të udhëhequr nga Antonio Iavarone dhe Anna Lasorella. Studiuesit italianë kanë përdorur një teknologji të re analize, të quajtur transkriptomikë hapësinore, e cila lejon të vëzhgohen qelizat tumorale në pozicionin e tyre origjinal dhe të vlerësohen profilet e tyre gjenetikë. Ka rezultuar se qelizat që qëndrojnë të grumbulluara priren të jenë më pak vdekjeprurëse, ndërsa ato që shpërndahen në skajet e grupeve janë më plastike, më të lëvizshme dhe, për pasojë, më agresive.

Plasticiteti dhe rezistenca ndaj terapive

Plasticiteti qelizor prej kohësh konsiderohet një faktor kyç i agresivitetit tumoral. Deri tani, megjithatë, nuk ishte e qartë se çfarë e shkaktonte atë. “Ne zbuluam se si qelizat e tumoreve malinje të trurit arrijnë të ndryshojnë vazhdimisht për t’iu shmangur terapive”, shpjegon Iavarone. Studimi tregon se trajtime si kimioterapia ose radioterapia, nëse aplikohen në një fazë fillestare, mund të thyejnë grumbujt qelizorë – konfigurimin më pak të dëmshëm – dhe të favorizojnë shpërndarjen e qelizave plastike dhe rezistente. Kjo do të thotë se, paradoksalisht, pikërisht terapitë e para mund të kontribuojnë në shtimin e agresivitetit të mbetur të tumori

Nga truri tek gjiri, një parim i përbashkët

Megjithëse glioblastoma nuk përhapet me metastaza si tumoret e tjera solide, mekanizmi i zbuluar nga studiuesit duket se vlen edhe për neoplazitë e tjera, si kanceri i gjirit. Qelizat që mbeten të grumbulluara shprehin proteina ngjitëse që i ndihmojnë të qëndrojnë bashkë, ndërsa ato që shkëputen humbasin këto karakteristika, duke fituar një aftësi më të madhe për t’u zhvendosur dhe përshtatur. “Besojmë se ky parim ka rëndësi të përgjithshme për tumoret solide”, thekson Iavarone, duke vënë në dukje se pozicioni qelizor mund të përfaqësojë një çelës të ri për të kuptuar sjelljen e neoplazive.

Perspektiva të reja terapeutike

Studimi, i botuar me titullin “Restraint of cancer cell plasticity by spatial homotypic interactions” në revistën Cancer Cell, hap skenarë të rinj në frontin terapeutik. Qëllimi i ardhshëm, shpjegon Anna Lasorella, do të jetë të gjendet mënyra për të mbajtur qelizat tumorale në grumbuj ose madje për të kthyer procesin e shpërndarjes. Në këtë mënyrë, tumori mund të bëhet më pak agresiv dhe më i ndjeshëm ndaj trajtimeve.