Pas gati 700 ditësh luftë, Gaza është kthyer në një terren të djegur nga bombat dhe në një varrezë masive të heshtur. Sipas autoriteteve shëndetësore të kontrolluara nga Hamasi, më shumë se 61,000 palestinezë kanë humbur jetën dhe mbi 145,000 janë plagosur rëndë që nga tetori i vitit 2023. Por këto shifra, sipas analizës së revistës mjekësore The Lancet, mund të jenë shumë më të ulëta se realiteti: studimi vlerëson se numri i vërtetë i viktimave mund të arrijë deri në 186,000, përfshirë trupat ende nën rrënoja, vdekjet nga uria, sëmundjet dhe mungesa e ndihmës mjekësore.
Kjo përfaqëson humbjen e 5 deri në 10 përqind të popullsisë së Gazës para luftës, një masakër e paprecedentë në historinë moderne të një demokracie perëndimore. Gaza sot është më shumë se një krizë humanitare — është një pikë kthese për vetë kuptimin e demokracisë dhe drejtësisë globale.
Demokracia që vret
Për dekada me radhë, Izraeli është përshkruar si “demokracia e vetme në Lindjen e Mesme”, një aleat i paqes dhe vlerave perëndimore. Por sulmet ndaj civilëve, përdorimi i urisë si armë, bombardimet e spitaleve dhe shkollave, dhe retorika e liderëve izraelitë që justifikojnë dhunën ndaj një popullsie të tërë, kanë minuar thellësisht këtë pretendim.
Sulmet janë të pamëshirshme: 90% e shtëpive në Gaza janë shkatërruar ose dëmtuar rëndë. Të 12 universitetet janë rrënuar, 80% e shkollave e xhamive janë rrafshuar. Vetëm 20 nga 36 spitale janë pjesërisht funksionale. Dhe megjithatë, Izraeli nuk ka arritur objektivin e tij deklaruar: eliminimin e Hamasit.
Një strategji që dështoi
Përkundër brutalitetit, Hamasi vazhdon të mbijetojë. Madje, sipas sondazheve më të fundit të Qendrës Palestinase për Kërkime dhe Studime, mbështetja për Hamasin është rritur që nga 7 tetori 2023, veçanërisht në Bregun Perëndimor. Në Gaza, pavarësisht vuajtjeve ekstreme, mbështetja për Hamasin mbetet konstante.
Kjo tregon se goditja e civilëve nuk ka thyer vullnetin e popullsisë, por ka ushqyer një cikël të ri radikalizimi. Izraeli, në vend që të izolojë Hamasin, po kontribuon në forcimin e tij.
Nga viktimë në agresor: Rënia morale e Izraelit
Që nga themelimi i saj më 1948, legjitimiteti ndërkombëtar i Izraelit është mbështetur në kujtimin e Holokaustit. Por sot, shumë vende – përfshirë aleatë tradicionalë – po e shohin me tronditje atë që po ndodh në Gaza. Gjykata Penale Ndërkombëtare ka lëshuar urdhër-arreste për zyrtarë të lartë izraelitë për krime lufte. Madje edhe brenda vetë Izraelit, zëra si ai i ish-kryeministrit Ehud Olmert e kanë quajtur ofensivën në Gaza një “krim lufte”.
Vendime për njohjen e një shteti palestinez janë rritur. Në SHBA, ndarjet po thellohen: për herë të parë, figura të së djathtës ekstreme si Marjorie Taylor Greene po i bashkohen kritikëve të majtë duke akuzuar Izraelin për gjenocid.
Kosto strategjike, humbje morale
Nëse synimi i Izraelit ishte siguria, strategjia ka dështuar. Gaza është një fushëbetejë ku viktimat janë civilë, por pasojat do të ndihen shumë më gjerë: në izolimin ndërkombëtar të Izraelit, në rritjen e kërcënimeve afatgjata dhe në rrënimin e moralit perëndimor.
Zgjedhja tani është e qartë: vazhdimi i luftës do të sjellë më shumë vdekje, më shumë urrejtje, më shumë pasiguri. Alternativa është një ndryshim kursi, një strategji që vendos sigurinë përmes dinjitetit dhe jo përmes rrënimit.
Izraeli duhet të tërhiqet nga strategjia e shkatërrimit të plotë dhe të punojë me aleatët për të ndërtuar një të ardhme tjetër për Gazën – një të ardhme që nuk e sheh civilin si armik dhe demokracinë si justifikim për katastrofë.
Gaza është kthyer në pasqyrën më të errët të dështimit strategjik dhe moral të një shteti që pretendon të jetë demokratik. Dhe bota nuk mund të qëndrojë më në heshtje.
