Familja mbretërore e Katarit, e cila zotëron një nga flotat më të mëdha private të avionëve në botë, ka filluar në heshtje të heqë qafe disa prej avionëve të saj më të mëdhenj. Dhe mund të ketë gjetur përfituesin ideal për njërin prej avionëve Boeing 747 – ish-presidentin Donald Trump, i cili është shprehur i irrituar me vonesat shumëvjeçare në zëvendësimin e Air Force One.
Ndërsa shumë spekulojnë se katarezët ia kanë ofruar Trump-it avionin luksoz për të fituar favorin e një presidenti të njohur për marrëdhënie “transaksionale”, ndoshta ka një shpjegim më të thjeshtë: ata thjesht nuk e duan më.
Familja mbretërore ka dështuar ta shesë avionin, i cili u nxor në shitje në vitin 2020. Dhurimi i tij mund t’i kursejë Katarit miliona dollarë në mirëmbajtje dhe magazinim, sipas ekspertëve të aviacionit për Forbes. Bërja e Trump-it të lumtur do të ishte një bonus shtesë.
Katarit, i cili ka dhuruar më parë një tjetër 747 të përshtatur dhe mund të ketë nxjerrë jashtë përdorimi dy të tjerë, i përket një brez në zhdukje të “pallateve ajrore” – avionë të mëdhenj, të shtrenjtë dhe të personalizuar për luksin e elitave. Shumë shtete dhe familje mbretërore janë përpjekur t’i heqin nga përdorimi në dekadën e fundit.
“Si shumë shtete moderne, Katari po kalon drejt avionëve më ekonomikë dhe më të gjithanshëm, që ofrojnë më pak kosto dhe më pak bujë në udhëtimet zyrtare,” tha Linus Bauer, drejtor menaxhues i firmës konsulente BAA & Partners në Dubai. “T’i japësh avionin Trump-it do të ishte një strategji krijuese për t’u ndarë me një model të vjetruar të teatrit gjeopolitik në ajër.”
Kjo monarki e pasur, e vogël sa shteti amerikan i Connecticut-it, ka investuar miliarda nga pasuritë e saj në naftë dhe gaz për të ndërtuar një flotë me rreth një duzinë avionësh Airbus dhe Boeing të shndërruar në ambiente luksoze për pak pasagjerë, si dhe disa avionë më të vegjël nga Bombardier dhe Dassault.
Mes tyre është edhe 747 që lakmon Trump-i, me numrin e regjistrimit A7-HBJ – inicialet e miliarderit Hamad bin Jassim bin Jaber Al Thani, ish-kryeministër i Katarit nga 2007 deri në 2013. Ky avion është një nga tre 747-8 që ndodhen aktualisht në flotën mbretërore të Qatar Amiri Flight. Kur u ble në vitin 2012, çmimi bazë ishte 367 milionë dollarë – pa përfshirë ambientin e brendshëm, që u ndërtua për tre vite dhe ka kushtuar dhjetëra miliona të tjera.
Në vend të 467 pasagjerëve që mund të mbajë versioni komercial, ky 747 është një “vilë fluturuese” për vetëm 89 persona, me dy dhoma gjumi, sallon argëtimi dhe salla takimesh. Ambienti i brendshëm në ngjyra bezhë dhe krem është dizajnuar nga firma pariziene Cabinet Pinto, me mobilje nga druri sykomor dhe wakapou, pëlhura mëndafshi dhe lëkurë natyrale.
Por 747 nuk është më simbol i efikasitetit. Me katër motorët e mëdhenj, ai ka kosto të lartë karburanti. Sipas Corporate Jet Investor, versioni VIP i 747-8 kushtonte rreth 23,000 dollarë për orë fluturimi në vitin 2019.
Për këtë arsye, linjat ajrore dhe qeveritë kanë filluar të heqin dorë nga 747 dhe Airbus A340, duke zgjedhur Boeing 787 dhe Airbus A350, si dhe avionë më të vegjël. Edhe vendet si Arabia Saudite, Brunei, Emiratet e Bashkuara dhe Gjermania po largohen nga këto gjigantë luksozë.
Sipas analistit Richard Aboulafia, përveç kostove, avionët e tillë janë rrezik sigurie. “Janë objektiva të mëdhenj,” thotë ai. Gjithashtu, mund të ulen vetëm në pista shumë të gjata, duke kufizuar destinacionet.
Avioni që mund t’i jepet Trump-it ka fluturuar vetëm 1,069 orë në pesë vite para se të dilte në shitje në 2020. Një nga 747-të e tjerë të Katarit nuk është parë më në radarët publikë, gjë që sugjeron se është nxjerrë jashtë shërbimit. Në vitin 2018, Katari dhuroi një tjetër 747-8 presidentit turk Erdogan dhe shiti një 747 më të vjetër një firme pasurish, që e ka vendosur në magazinim.
Për avionët e personalizuar me dizajn të pazakontë, tregu është thuajse i ngrirë. Shembulli më ekstrem është një 747-8 i porositur nga princi saudit Sultan bin Abdulaziz para vdekjes në 2011 – u çmontua për pjesë në vitin 2022 pasi kishte vetëm 42 orë fluturimi.
Flota saudite mbretërore e 747-ve aktive është ulur në një, me dy të tjerë jashtë shërbimi. Princi i kurorës Mohammed bin Salman tani udhëton me Boeing 737 dhe 787 më të vegjël.
747-8 është ende shumë i kërkuar për ngarkesa, por versionet VIP si ai i Katarit nuk përshtaten lehtë për këtë rol, pasi janë ndërtuar për fluturime luksoze dhe me pak pasagjerë. “Konvertimi në avion ngarkese do të kërkonte heqje të plotë të brendësisë, forcim strukturor dhe ripajisje – një proces shumë i shtrenjtë dhe kompleks,” thotë Bauer.
Dhënia e avionit SHBA-së do të shpëtonte Katarin nga kostot e mirëmbajtjes, të cilat po rriten me shpejtësi për shkak të mungesës së mekanikëve të specializuar për 747. Broshura e shitjes në vitin 2020 tregonte se avioni kishte nevojë për servis të sistemit të uljes në 2024 dhe kontroll 12-vjeçar në 2027 – një proces që mund të zgjasë muaj dhe të kushtojë miliona.
Nga ana tjetër, Trump – i cili është zemëruar për vonesat në projektin 3.9 miliardë dollarësh të Boeing për dy avionë presidencialë – pretendon se marrja e avionit nga Katari do t’i kursejë taksapaguesve amerikanë qindra milionë dollarë. “Vetëm një BUDALLA nuk do ta pranonte këtë dhuratë në emër të vendit tonë,” shkroi ai në rrjetin e tij Truth Social.
Por ekspertët e aviacionit janë skeptikë. Avioni duhet të çmontohet, kontrollohet për përgjues dhe më pas të ripërshtatet sipas standardeve të larta të sigurisë të Forcave Ajrore – përfshirë komunikim të koduar, mbrojtje nga shpërthimet bërthamore dhe sistemet antiraketë. Boeing është tashmë disa vite përpara me dy avionët që ka nisur që në 2018, gjatë mandatit të parë të Trump.
Sipas Aboulafia, fillimi nga e para do të kërkonte të paktën pesë vite – përveç nëse tolerohen standarde më të ulëta sigurie. “Nuk mund të imagjinoj ndonjë oficer të lartë të Forcave Ajrore që do ta quante këtë një ide të mirë,” thotë ai. Demokratët dhe disa republikanë janë të shqetësuar edhe për etikën e pranimit të një dhurate kaq të shtrenjtë nga një vend i huaj.
Afati për dorëzimin e avionëve të rinj presidencialë, fillimisht 2024, është shtyrë në 2028 ose 2029. Por Boeing ka njoftuar së fundmi se mund të përshpejtojë përfundimin për në 2027 nëse disa kërkesa lehtësohen. Administrata Trump i kërkoi më parë Elon Musk të ndihmonte në përshpejtimin e procesit.
Boeing është përballur me mungesa pjesësh, probleme me dizajnin elektrik dhe vështirësi në gjetjen e punonjësve me leje sigurie për këtë projekt të ndjeshëm.
Për Katarin – një vend i vogël por me fqinj të fuqishëm si Irani dhe Arabia Saudite – kjo dhuratë mund të jetë një shembull tjetër i përdorimit strategjik të pasurisë për të kultivuar aleanca. Katari ka shpenzuar miliarda për të mbështetur 10,000 trupa amerikane në bazën Al Udeid, ka investuar në universitete dhe institute në SHBA, dhe ka lidhje të afërta me familjen Trump. Një fushë golfi me markën Trump po ndërtohet në Katar, ndërsa fondi sovran i shtetit ka bërë disa investime me Jared Kushner, dhëndrin e Trump-it.
Nëse Trump do ta marrë 747-shin, familja mbretërore e Katarit do të ketë ende shumë mjete për të udhëtuar – nga avionët e tjerë luksozë të flotës Amiri Flight deri te avioni ekzekutiv i linjës Qatar Airways. Siç thotë eksperti Brian Foley: “Nuk besoj se do ta ndjejnë mungesën.”
