Fillimisht Trump tregoi kujdes, por tani duket se dëshiron meritat.

Pas ditësh bombardimesh izraelite mbi Iranin dhe raketave të lëshuara në drejtim të Tel Avivit dhe qyteteve të tjera në shenjë hakmarrjeje nga ana e Iranit, Shtetet e Bashkuara gjenden papritur në prag të përfshirjes së drejtpërdrejtë në një tjetër konflikt madhor në Lindjen e Mesme. Vetëm njohja e historisë së luftërave amerikane në këtë rajon dhe në vendet përreth gjatë një brezi të tërë është e mjaftueshme për ta bërë këtë situatë shqetësuese.

Ndërhyrjet e SHBA-së në Irak ishin jashtëzakonisht të kushtueshme si në jetë njerëzish, ashtu edhe në pasuri, duke lënë pas një vend të shkatërruar që nuk është rimëkëmbur kurrë plotësisht. Pushtimi i gjatë i Afganistanit përfundoi në një tërheqje poshtëruese, me më pak objektiva të arritur dhe me kosto edhe më të larta.

Edhe pse më pak e diskutuar, ndërhyrja e SHBA-së në Libi mund të shërbejë si precedenti më domethënës për atë që mund të ndodhë nëse Uashingtoni angazhohet në luftë kundër Iranit. Kjo ndërhyrje, në bashkëpunim me aleatët europianë, ndihmoi në rrëzimin e diktaturës së vjetër të Muammar al-Gaddafi-t, por gjithashtu e copëtoi vendin, duke e zhytur në dhunë mes fraksionesh dhe luftë civile. Dëmet dytësore që shkaktoi në vendet fqinje, si pasojë e përhapjes së armëve të vogla në rajonin e Sahelit në Afrikë, ishin shkatërruese.

Disa nga arsyet më të forta për të kundërshtuar rrëshqitjen e dukshme të Amerikës drejt luftës me Iranin janë thjesht të brendshme. Deri tani, vendimmarrja tregon një president Donald Trump të kotë, të papjekur dhe të paparashikueshëm. Deri një javë më parë, Trump e kishte ndërtuar imazhin e tij në politikën e jashtme mbi shmangien e konflikteve dhe kërkimin e paqes. Natyrisht, ka pasur mjaft mospërputhje në zbatimin e kësaj qasjeje, si në luftën Rusi-Ukrainë, të cilën Trump nuk ka bërë shumë për ta ndaluar, për shkak të refuzimit të tij për të kritikuar Vladimir Putinin.

Megjithatë, Trump kishte projektuar një farë serioziteti rreth dy çështjesh që tani po përmbyten me luftën ndaj Iranit: theksi për t’i dhënë fund konflikteve dhe dëshira për të kufizuar përfshirjen e SHBA-së në çështjet e vendeve të tjera, qofshin këto ekonomike apo ushtarake.

Kotësia dhe improvizimi i Trump në këtë rrëshqitje drejt konfrontimit të drejtpërdrejtë me Teheranin shihet në deklaratat e tij kontradiktore për vendimin e Izraelit për të sulmuar Iranin. Shtëpia e Bardhë kishte kërkuar më parë nga Izraeli të mos ndërmerrte një sulm që mund të përfshinte SHBA-në në konflikt, pjesërisht për shkak të rreziqeve dhe pasojave të paparashikuara.

Por pas disa sukseseve të hershme të Izraelit, përfshirë vrasjen e shumë liderëve ushtarakë dhe shkencëtarëve bërthamorë të Iranit, Trump papritur nisi të përdorë fjalën “ne” kur fliste për ofensivën izraelite – sikur të donte një pjesë të meritës.

Mospërgjegjshmëria e tij dallohet edhe në deklarata të tilla si: “askush nuk e di” nëse ai do të sulmojë apo jo Iranin, ndërkohë që i kërkon Teheranit “dorëzim” të pakushtëzuar, të cilin e quan një “ultimatum përfundimtar”. Kjo nuk është mënyra për të hyrë në një konflikt madhor me rreziqe për SHBA-në, Iranin, Izraelin dhe gjithë botën. Në fakt, kjo duket si dorëzim i strategjisë dhe sigurisë kombëtare amerikane në duart e një udhëheqësi tjetër – kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu – i cili do të realizonte ëndrrën e tij të vjetër për ta përfshirë SHBA-në në luftën e Izraelit ndaj Iranit.

SHBA është me të drejtë e angazhuar për mbrojtjen e Izraelit, por ka pësuar një rënie progresive në aftësinë për të dalluar interesat e veta kombëtare nga ato të aleatit të saj tradicional në Lindjen e Mesme. Kjo është parë qartë në dështimin për të ushtruar presion mbi Izraelin që të ndalojë masakrat ndaj palestinezëve në Gaza dhe shkeljet në Bregun Perëndimor. Mungesa e qëndrueshmërisë në ndjekjen e zgjidhjes me dy shtete, që shumë administrata amerikane vetëm e kanë premtuar në fjalë, është një tjetër shembull.

Mund të hartohej një katalog me arsye pse SHBA duhet të qëndrojë larg kësaj lufte. Disa nga më të rëndësishmet bazohen në logjikën “edhe nëse”. Edhe nëse Uashingtoni arrin të shkatërrojë infrastrukturën bërthamore të Iranit, kjo nuk do të thotë se do të eliminohet aftësia njerëzore dhe teknike për ta rindërtuar atë. Dija nuk shkatërrohet me bomba. Për më tepër, shumë iranianë mund të ndihen më të motivuar për të ndjekur këtë teknologji.

Nëse SHBA dhe Izraeli dështojnë në objektivin e eliminimit ushtarak, atëherë Teherani mund të shtyhet drejt zhvillimit të menjëhershëm të armëve bërthamore – një gjë që Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike dhe vetë drejtori i zbulimit kombëtar i Trump kanë thënë se Irani nuk e ka ndërmarrë deri tani. Kur Trump u pyet për këtë vlerësim të zyrtarëve të tij, ai tha se nuk i intereson dhe se beson në “bindjet e veta”. Kjo ngjan shumë me justifikimin e rremë të luftës në Irak – pretendimin se vendi kishte armë të shkatërrimit në masë.

Edhe nëse Trump dhe Netanyahu do të arrinin të rrëzonin regjimin revolucionar islamik të Iranit, nuk ka asnjë garanci se do të evitohej një rezultat edhe më i keq. Irani mund të bëhej një diktaturë ushtarake më kompetente, por po aq e rrezikshme, ose – në të kundërt – mund të shpërbëhej në dhunë, krim dhe emigrim masiv. Këto janë skenarë që shqetësojnë shumë nga shtetet arabe fqinje.

Ndërkohë, ekziston rreziku për imazhin ndërkombëtar të Amerikës në një botë të lodhur nga veprimet e saj të nxituara dhe shpesh unilaterale. Disa amerikanë mund të gëzohen që vendi i tyre mbetet “numri një”, por qasja aventuriere ndaj luftës me Iranin është një luks që SHBA nuk mund ta përballojë më – sidomos në një kohë kur fuqia e saj relative në botë është në rënie, edhe pse në terma absolutë ajo mbetet e fortë.

Dhe më në fund, vjen arsyeja më e rëndësishme e brendshme për të shmangur luftën me Iranin: mënyra si Trump e koncepton presidencën. Ai duket se e sheh veten si një mbret modern – një “president i artë”. Kjo është arsyeja pse miliona qytetarë amerikanë dolën në rrugë fundjavën e kaluar në protestat “Jo mbretër”.

Asgjë nuk është më imperialiste sesa një president që vendos të hyjë në luftë thjesht sipas tekës së tij. Kushtetuta amerikane e kufizon qartë këtë pushtet dhe kërkon autorizim nga Kongresi përpara çdo konflikti jashtë vendit. Trump do të ishte vetëm presidenti i radhës që e injoron këtë detyrim nëse shkon në luftë me Iranin. Cilado qoftë ndjenja ndaj Izraelit, Iranit apo Lindjes së Mesme, lejimi i një veprimi të tillë do të forconte ndjesinë e Trump se ai ka fuqi mbretërore — dhe do të dobësonte më tej demokracinë në SHBA dhe idealet mbi të cilat ajo u themelua.