Nga Franz-Stefan Gady | Foreign Policy
Më 1 qershor 2025, Ukraina ndërmori një nga operacionet më të guximshme dhe të sofistikuara të këtij konflikti, duke goditur thellë në territorin rus flotën strategjike të bombarduesve të Moskës. E njohur si “Operacioni Spiderweb”, kjo sulm i befasishëm me dronë do të hyjë në historinë ushtarake si një prej sulmeve më të zgjuara të kohës moderne – një kombinim i teknologjisë komerciale, infiltrimit të heshtur dhe llogaritjeve të sakta taktike.
Faza e parë: infiltrimi
Operacioni u përgatit në mënyrë të fshehtë për muaj të tërë. Dronët ukrainas të tipit kamikaz, rreth 117 në total, u futën brenda Rusisë në kabina druri të montuara në pjesët e pasme të kamionëve – me çati të hapura me telekomandë. Shumë prej tyre u transportuan nga shoferë rusë që nuk kishin dijeni për ngarkesën e vërtetë. Në momentin e duhur, kabinat u hapën dhe dronët u nisën drejt objektivave të tyre përmes rrjeteve 4G LTE dhe software-it ArduPilot, disa edhe të ndihmuar nga inteligjenca artificiale në rast humbjeje të sinjalit.
Objektivat dhe dëmet
Operacioni synoi bazat ajrore ushtarake ruse nga Murmansku në veri deri në rajonin Amur afër Paqësorit, duke kapërcyer disa zona kohore. Sipas burimeve ukrainase, janë goditur 41 bombardues, me të paktën 13 të shkatërruar plotësisht – përfshirë modelet Tu-95 dhe Tu-22M që janë përdorur gjerësisht për të sulmuar qytetet ukrainase. Me kujdes, Ukraina shmangu goditjen e Tu-160-ve, bombarduesve më modernë me kapacitet bërthamor, për të mos provokuar një reagim të pakontrollueshëm nga Kremlini.
Efekti operacional: i kufizuar, por simbolikisht i madh
Ndërsa humbja e një duzine bombarduesish nuk do të ndalojë menjëherë sulmet me raketa në Ukrainë, ajo godet rëndë aftësinë afatgjatë të Rusisë për projeksion fuqie në distancë, pasi këto avionë nuk janë më në prodhim. Më e rëndësishmja, është mesazhi i qartë që operacioni përcjell: asgjë nuk është më e sigurt në prapavijë. Kjo do ta detyrojë Rusinë të shpenzojë burime të mëdha për të fortifikuar bazat e saj me sisteme të shumta anti-dron, luftë elektronike dhe infrastrukturë mbrojtëse.
Një model i vjetër, një teknologji e re
Në thelb, “Spiderweb” nuk është shpikja e një lufte të re, por një version i ri i taktikave të vjetra të sulmeve të befasishme – të ngjashme me bastisjet e komandove britanike në Luftën e Dytë Botërore apo inkursionet e hussarëve në Berlin në shekullin XVIII. Ajo që ndryshon sot është teknologjia: sulme nga mijëra kilometra larg, të drejtuara nga distanca me softuer të hapur dhe komponentë komercialë.
Rreziku i përshkallëzimit bërthamor
Operacioni gjithashtu përvijon një realitet të ri: një shtet jo-bërthamor, si Ukraina, mund të godasë asetet strategjike të një fuqie bërthamore si Rusia. Kjo ndodh përmes përmbajtjes së kujdesshme – Ukraina shmangu qëllimisht objektiva që mund të provokonin një përgjigje bërthamore, siç parashikohet në doktrinën ruse të përditësuar në fund të vitit 2024.
Por ky sukses gjithashtu ngre frikën e përshkallëzimit. Sa më efektive të bëhen goditjet ukrainase, aq më e madhe është mundësia që Rusia të reagojë në mënyrë joproporcionale. Ky rrezik ka krijuar një lloj vetë-frikësimi në Perëndim, ku çdo sukses i Kievit shoqërohet me shqetësimin për një kundërpërgjigje bërthamore – një taktikë që Moska përdor për të frenuar mbështetjen perëndimore.
Një sinjal i qartë për të ardhmen
Operacioni Spiderweb nuk e fiton luftën, por shërben si një paralajmërim. Ai tregon që as baza ushtarake mijëra kilometra larg nuk janë të paprekshme, dhe se luftërat moderne nuk fitohen vetëm me avionë dhe raketa – por edhe me teknologji të lirë, kreativitet dhe guxim. Një botë ku dronët në kabina druri mund të shkatërrojnë flotën ajrore të një fuqie bërthamore nuk është më një imagjinatë, por një realitet i ri strategjik.
