Nga Aluf Benn | Foreign Affairs
Marrëdhëniet SHBA-Izrael kanë hyrë sërish në një fazë të ndërlikuar, ku Presidenti amerikan Donald Trump, në mandatin e tij të dytë, po ndjek një strategji të dyfishtë ndaj aleatit të tij më të ngushtë në Lindjen e Mesme. Ndërsa frenon ambiciet rajonale të kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu – sidomos ndaj Iranit – ai i jep dorë të lirë në mënyrën se si menaxhon çështjen palestineze, veçanërisht në Gaza. Në fakt, kjo është vazhdimësi e një skenari të njohur: SHBA mund të distancohet në diplomacinë rajonale, por Izraelit i garanton pandëshkueshmëri për veprimet e tij në territoret e pushtuara.
Një fillim i fortë, një kthesë e papritur
Fillimisht, Netanyahut iu duk se fitorja e Trump në nëntor 2024 ishte një “dhuratë nga qielli”. Ai u rikthye në Shtëpinë e Bardhë si lideri i parë i huaj i pritur zyrtarisht, mori mbështetje për planin e tij të spastrimit të Gazës dhe pa SHBA-të të heqin sanksionet mbi kolonët ekstremistë në Bregun Perëndimor. Trump madje sanksionoi Gjykatën Penale Ndërkombëtare pas lëshimit të urdhër-arresteve për Netanyahun dhe ish-ministrin e Mbrojtjes Gallant.
Por “muaji i mjaltit” zgjati pak. Në prill, Trump e thirri Netanyahun në Uashington për t’i komunikuar nisjen e bisedimeve për një marrëveshje të re bërthamore me Iranin – duke i mohuar Izraelit çdo sulm të njëanshëm mbi objektivat iraniane. SHBA ndërkohë lidhi një armëpushim me Houthit, zhvilloi kontakte me Hamasin dhe liderë të opozitës siriane, duke e përjashtuar Tel Avivin nga këto lëvizje diplomatike.
Gaza, një përjashtim strategjik
Pavarësisht tensioneve mbi Iranin, Trump i ka dhënë dritë jeshile Netanyahut në Gaza. Ai ka përkrahur planin për “emigrim vullnetar” të popullsisë palestineze drejt vendeve arabe dhe ka heshtur për bombardimet intensive dhe bllokadën humanitare. Megjithëse ka mbajtur kontakte të kufizuara me Hamasin për çështjen e pengjeve, SHBA nuk ka bërë asnjë presion të vërtetë për ndaljen e ofensivës izraelite. Në këtë aspekt, Trump ndjek traditën e çdo presidenti amerikan që nuk e ka detyruar kurrë Izraelin të ndalë ndërtimin e vendbanimeve apo të heqë dorë nga pushtimi.
Një aleancë e pandryshueshme, pavarësisht krizave
Gjatë historisë 80-vjeçare të marrëdhënieve SHBA-Izrael, Uashingtoni ka pasur momente kur ka imponuar kufizime për qëllime gjeopolitike, si në vitet 1948, 1956 apo 1973. Por në raport me palestinezët, qëndrimi amerikan ka qenë konstant: tolerancë, mbështetje ushtarake dhe diplomatike, dhe asnjë ndërhyrje serioze për ndaljen e kolonizimit.
Sot, edhe pse Trump nuk është më “nën urdhrat” e Netanyahut për Iranin, ai vijon t’i japë Izraelit mbështetje totale për të vepruar lirisht në Gaza dhe Bregun Perëndimor. Në një epokë të diplomacisë së ndërlikuar dhe krizave të thella humanitare, kjo dinamikë tregon se pavarësisht liderëve në pushtet, “skema amerikano-izraelite” mbetet po ajo: kontroll mbi rajonin, me një çmim të lartë për popullin palestinez.
