Nga Anchal Vohra | Foreign Policy
Pas përplasjes publike midis presidentit amerikan Donald Trump dhe presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky në Shtëpinë e Bardhë në shkurt, një bankier ukrainas nisi një fushatë ironike për të mbledhur fonde për armë bërthamore. Edhe pse u shpall shaka, mbështetja masive që mori tregon një realitet të zymtë: pasiguria e thellë që ndiejnë ukrainasit — dhe jo vetëm ata — përballë tërheqjes së mbështetjes perëndimore në një kohë lufte ekzistenciale.
Frika është përhapur në gjithë kontinentin evropian. Pasiguria për të ardhmen e mbështetjes ushtarake amerikane ka nxitur frikë se Evropa do të mbetet vetëm me arsenalin bërthamor të Francës dhe Britanisë së Madhe — që është më shumë simbolik se sa efektiv.
Një parandalim që nuk mjafton
Arsenali bërthamor i Francës dhe Britanisë është projektuar për të plotësuar, jo për të zëvendësuar, mburojën amerikane. Ndërkohë që SHBA ka mbi 5,000 koka bërthamore, Europa zotëron vetëm rreth 500 në total. Për më tepër, doktrina franceze e kufizon përdorimin e armëve bërthamore vetëm në rast të një sulmi kundër vetë Francës, ndërsa Britania është e varur nga SHBA për raketat Trident.
Frika më e madhe është se nëse SHBA tërheq trupat dhe kapacitetet konvencionale nga Evropa për t’u përqendruar në Indo-Paqësor, kjo do të përkthehej në një dobësim të menjëhershëm të sinjalit të parandalimit bërthamor.
“Pa trupa amerikane në tokë, si mund të besohet se SHBA do të përdorë armë bërthamore për të mbrojtur një aleat?” pyet Rafael Loss nga Këshilli Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë. “Kërcënimi bëhet i pabesueshëm pa ‘kabllon ndezëse’ të trupave amerikane në rast sulmi.”
Pa diversitet dhe pa taktika
Një tjetër boshllëk shqetësues është mungesa e armëve bërthamore taktike në arsenalin britanik dhe francez. Rusia, përkundrazi, ka qindra armë të tilla me fuqi më të ulët, të dizajnuara për përdorim të kufizuar në fushëbetejë.
Nëse Rusia përdor një armë taktike kundër një vendi të NATO-s, për shembull në Balltik, Europa nuk ka me çfarë të përgjigjet. “Si mund të përgjigjesh në mënyrë të përshkallëzuar kur vetë nuk ke armë taktike?” pyet Loss.
Ide të rrezikshme apo nevojë e domosdoshme?
Presidenti francez Emmanuel Macron ka bërë thirrje për një debat europian rreth mbrojtjes bërthamore që nga viti 2020. Por çdo rritje e arsenalit do të kushtonte qindra miliarda euro dhe do të kërkonte konsensus të gjerë politik — diçka e vështirë në një kontinent me forca të forta populiste dhe të djathta pro-Kremlinit.
Disa propozojnë që Gjermania të financojë zgjerimin e parandalimit francez, por mbetet e paqartë kush do të kishte kontrollin e armëve. Ndërkohë, alternativa më e butë është rritja e “sinjalizimit bërthamor” — për shembull, duke kryer stërvitje bërthamore mbi vendet baltike si tregues i angazhimit.
Përfundim: Evropa në udhëkryq
Në mungesë të një parandalimi të besueshëm dhe të pavarur, Evropa gjendet sot në një pozitë më të pasigurt se në çdo moment që nga Lufta e Ftohtë. Rreziku nuk është vetëm Rusia, por edhe vetë bindja se SHBA do të mbrojë aleatët — një bindje që po zbehet dita-ditës nën presidencën e dytë të Trump.
Nëse Europa dëshiron të jetë e sigurt, duhet të vendosë nëse do të përballojë kostot — ekonomike, politike dhe morale — të ndërtimit të një strategjie bërthamore të veten. Përndryshe, do të mbetet peng i vullnetit politik të një njeriu në Shtëpinë e Bardhë.
