Bombardues të fshehtë amerikanë B-2, të vetmit të tillë në arsenalin global, janë nisur drejt bazës ajrore amerikane në Guam, në një lëvizje që shënon një përshkallëzim serioz të tensioneve me Iranin, raportoi Fox News.
Gjashtë bombardues B-2, të bazuar në Whiteman Air Force Base në Missouri, u panë në lëvizje mëngjesin e së shtunës, pasi ishin furnizuar me karburant. Rimbushja sugjeron se ata mund të jenë ngritur me tanke jo të mbushura plot për shkak të peshës ekstreme të bombave bunker-buster që mbartin.
B-2 është në gjendje të transportojë bombën 30.000 paundëshe GBU-57, e njohur ndryshe si Massive Ordnance Penetrator – një armë që vetëm ushtria amerikane zotëron. Kjo bombë përbën mjetin e vetëm jokërthimor që mund të shkatërrojë objektivin më të fortifikuar bërthamor të Iranit: uzinën e pasurimit të uraniumit në Fordo, e ndodhur në thellësinë e një sistemi malor.
Ekspertët e sigurisë thonë se Fordo është e varrosur rreth 250 deri në 280 këmbë nën tokë, duke e bërë jashtëzakonisht të vështirë për ta neutralizuar me mjete konvencionale. Jonathan Ruhe nga Instituti Hebraik për Sigurinë Kombëtare të Amerikës tha se GBU-57 përdor forcën e gravitetit për të depërtuar në çdo përzierje toke, shkëmbi dhe betoni, para se të shpërthejë në nëntokë.
Ai shtoi se kjo mund të shkatërrojë objektivin ose të shembë strukturën rreth tij – edhe pa e “zhdukur” plotësisht.
Përshkallëzimi i konfliktit: Izrael vs. Iran
Tensionet në rajon janë përkeqësuar ndjeshëm pasi Izraeli nisi më 13 qershor Operacionin Luanin që Ngrihet, duke goditur objektiva bërthamore dhe ushtarake në Iran, si dhe duke eliminuar figura të larta të komandës iraniane. Kryeministri Benjamin Netanyahu deklaroi se ofensiva do të zgjasë “sa të jetë e nevojshme”.
Në një video 7-minutëshe, Netanyahu tha:
“Goditëm në zemër të programit të pasurimit bërthamor të Iranit. Në zemër të projektit të armës bërthamore. Në Natanz dhe kundër shkencëtarëve të tyre më të rëndësishëm. Gjithashtu goditëm kapacitetet raketore balistike.”
Bilanci i përkohshëm: 657 iranianë të vrarë nga sulmet izraelite, ndërsa 24 izraelitë kanë humbur jetën nga kundërsulmet iraniane.
Por Izraeli nuk mund ta përmbushë objektivin final – ndalimin e Iranit nga ndërtimi i një arme bërthamore – pa shkatërruar përfundimisht Fordon. Kjo është arsyeja pse Tel Avivi ka kërkuar ndihmën e SHBA-së dhe ka shtuar trysninë mbi presidentin Donald Trump.
Trump: “Unë mund ta bëj, mund edhe të mos e bëj”
Presidenti Trump ka qëndruar i paqartë për ndërhyrjen. I pyetur në Shtëpinë e Bardhë, ai u përgjigj:
“Nuk mendoni seriozisht se do t’ju përgjigjem kësaj pyetje. Mund ta bëj, mund të mos e bëj. Askush nuk e di çfarë do të bëj. Por mund t’ju them këtë: Irani ka shumë telashe. Dhe duan të negociojnë.”
Ai shtoi se Irani ka maksimumi dy javë kohë për të braktisur ambiciet bërthamore për të shmangur një sulm të mundshëm amerikan.
Trump ka kundërshtuar edhe kreun e Zbulimit Kombëtar, Tulsi Gabbard, e cila në mars deklaroi se nuk ka prova që Irani po ndjek krijimin e një arme bërthamore.
“Ajo është gabim,” tha Trump. “E gjithë komuniteti im i inteligjencës është gabim.”
Më pas Gabbard e ndryshoi qëndrimin, duke pranuar se Irani mund të prodhojë armë bërthamore brenda javësh apo muajsh, nëse vendos të finalizojë montimin.
Në mars 2023, Agjencia Ndërkombëtare për Energjinë Atomike kishte raportuar se uraniumi në Fordo ishte pasuruar deri në 83.7% – shumë pranë pragut të 90% që kërkohet për armë bërthamore.
Rreziqet e sulmit ndaj Fordos
Fordo ndodhet rreth 60 milje në jugperëndim të Teheranit dhe përveç mbrojtjes së thellë nën tokë, është gjithashtu e rrethuar nga sisteme të fuqishme mbrojtjeje ajrore iraniane dhe ruse. Por ekspertët besojnë se këto sisteme janë dëmtuar nga sulmet e fundit izraelite.
Megjithatë, një ndërhyrje e drejtpërdrejtë amerikane do të kishte pasoja të rënda gjeopolitike. Rusia ka paralajmëruar se çdo përfshirje amerikane “do të destabilizonte në mënyrë radikale Lindjen e Mesme”.
Po ashtu, një ndërhyrje e tillë mund të dëmtonte mundësitë për bisedime të mëtejshme mes SHBA-së dhe Iranit – bisedime që Trump ka pretenduar se i dëshiron, por nuk ka ndërmarrë ende hapa konkretë për t’i realizuar.
Nëse Uashingtoni vendos të godasë Fordon, do të jetë një nga operacionet më të rrezikshme dhe simbolike në dekadat e fundit – dhe do të rihapte skenarin e një konflikti të gjerë në Lindjen e Mesme.
