Nga Jodi Vittori*/ Foreign Affairs
Që nga vendimi i diskutueshëm Citizens United në 2010, që lejoi rrjedhjen e pakufizuar të parave të errëta në fushatat federale, përkufizimi ligjor i “korrupsionit” është ngushtuar ndjeshëm. Megjithatë, vendimi më shqetësues i kohëve të fundit është Trump v. United States (2024), i cili i ka dhënë presidentit një imunitet të jashtëzakonshëm për aq kohë sa veprimet e tij lidhen disi me funksionet zyrtare. Ky vendim kufizon edhe hetimet ndaj presidentit, duke krijuar një hapësirë të rrezikshme për keqpërdorimin e pushtetit.
Elon Musk dhe Trump: Aleanca e Re e Biznesit?
Në një ngjarje të bujshme pranë Shtëpisë së Bardhë, Donald Trump u pa përkrah Elon Musk, me të dy që pozonin pranë një Cybertruck të Tesla-s. Ky takim sinjalizon një afrimitet të ri mes fuqisë politike dhe asaj ekonomike, një element kyç në ndërtimin e një kleptokracie ku marrëdhëniet e ngushta me liderin politik mund të jenë më të rëndësishme se konkurrenca e ndershme.
Faljet Presidenciale dhe Fuqia e Pakufizuar
Një tjetër sinjal i fuqizimit të skajshëm të Trump-it është përdorimi i faljeve presidenciale. Ai liroi Ross Ulbricht, themeluesin e tregut të errët të drogës Silk Road, dhe ndërhyri për të lejuar largimin nga Rumania të vëllezërve Andrew dhe Tristan Tate, të cilët ishin nën hetim për trafik njerëzor dhe pastrim parash. Në të njëjtën kohë, ai ka nënshkruar urdhra ekzekutivë që synojnë të dobësojnë ligjshmërinë, duke shpërbërë firmat ligjore që e kanë hetuar atë dhe aleatët e tij.
Amerika drejt Modelit të Afrikës së Jugut?
Kleptokracitë nuk janë thjesht sisteme të korruptuara; ato janë strategji të mirëorganizuar për kapjen e shtetit. Një shembull i mirë i kësaj është Afrika e Jugut, ku hetimet kanë zbuluar sesi ish-presidenti Jacob Zuma dhe oligarkët e tij, familja Gupta, shkatërruan ekonominë përmes kontratave të fryra dhe nepotizmit ekstrem. Një fat i ngjashëm mund të ndodhë edhe në SHBA, ku përfitimet ekonomike po shkojnë gjithnjë e më shumë tek ata që kanë lidhje të ngushta me pushtetin, jo tek ata që meritojnë.
Amerika e Pasur Kundër Amerikës së Varfër
Në një kleptokraci, jeta për të pasurit nuk ndryshon ose madje përmirësohet. Ata mund të strehohen pas sigurisë private, të ndjekin shkolla elitare dhe të kenë shërbime shëndetësore të privilegjuara. Ndërkohë, klasa e mesme dhe e varfër përballet me një rënie të cilësisë së jetës, me më pak akses në shërbime publike dhe siguri. Ky hendek ekonomik po bëhet gjithnjë e më i thellë në SHBA.
Strategjia e Trump-it: Përcaj dhe Sundo
Ndërsa zgjedhjet e 2024-ës treguan një rritje të mbështetjes së Trump-it nga votuesit afrikano-amerikanë dhe latinë, shumë nga vendimet e tij të fundit duken të dizajnuara për të ndezur ndasitë. Ai fali mbi 1,500 persona të përfshirë në sulmin e 6 janarit ndaj Kapitolit dhe nisi një spastrim masiv në ushtri, duke shkarkuar figura kyçe si gjenerali Charles Q. Brown Jr. pa një arsye të qartë.
A Ka Shpresë për SHBA-në?
Historia ka treguar se vendet kanë mundur të çlirohen nga kleptokracitë përmes protestave dhe reformave të guximshme. Në SHBA, grupet e shoqërisë civile si Democracy Forward po ndjekin rrugën ligjore, ndërsa disa shtete të drejtuara nga demokratët po ngrenë padi kundër qeverisë Trump. Eksperienca globale ka treguar se momenti më i mirë për ta ndalur një kleptokraci është në fazat e saj të hershme—dhe për Amerikën, ai moment është tani.
Nëse historia amerikane ka ndonjë mësim për të ofruar, është se lufta kundër korrupsionit nuk është e lehtë, por as e pamundur. Ndërsa Trump dhe aleatët e tij po përpiqen të përqendrojnë pushtetin në duart e tyre, opozita ka një dritare të vogël kohe për të reaguar. Pyetja e madhe është: A do të jetë kjo hera kur Amerika do të zgjohet dhe të luftojë për demokracinë e saj?
* Një profesor i praktikës dhe bashkëkryetar i politikës globale dhe sigurisë në Shkollën e Shërbimit të Jashtëm të Universitetit Georgetown.
