Në 80-vjetorin e themelimit të saj, Organizata e Kombeve të Bashkuara ndodhet në një nga momentet më të vështira të historisë. Konflikte të përgjakshme në Ukrainë, Gaza, Sudan dhe tashmë midis Izraelit dhe Iranit kanë nxjerrë në pah kufizimet e saj dramatike. Ndërkohë që Karta e OKB-së e vitit 1945 premtonte “t’u shpëtonte brezave të ardhshëm nga katastrofa e luftës”, realiteti i sotëm dëshmon se organizata është gjithnjë e më e pafuqishme për të ndaluar dhunën dhe për të imponuar paqen.
Lufta Izrael-Iran ka vërtetuar pamundësinë e Këshillit të Sigurimit për të vepruar. Seancat e mbajtura janë shndërruar në skena polemikash mes ambasadorëve, pa asnjë ndikim konkret në terren. Projekt-rezolutat për ndalimin e sulmeve amerikane në objektet bërthamore të Iranit janë bllokuar menjëherë, ndërsa vendet me të drejtë vetoje—si SHBA, Kina dhe Rusia—e kanë kthyer Këshillin në një arenë bllokimesh të ndërsjella. Një pjesë e zyrtarëve ndërkombëtarë po e krahasojnë hapur krizën aktuale me fundin e Lidhjes së Kombeve.
Situatën e përkeqëson më tej edhe goditja financiare që po i jep organizatës administrata e dytë e Donald Trump, e cila ka pezulluar shumicën dërrmuese të fondeve për programet e OKB-së. Sekretari i Përgjithshëm António Guterres ka urdhëruar një shkurtim drastik të stafit me 20% në vitin 2026, ndërsa programet kryesore humanitare si Programi Botëror i Ushqimit po përballen me reduktime të dhimbshme që rrezikojnë miliona jetë. Në Nju Jork, diplomatët e pranojnë hapur: askush nuk ka kohë të merret me fatin e multilateralizmit ndërsa qeveritë po fokusohen në mbrojtjen ekonomike ndaj tarifave të SHBA-së dhe në rreziqet e reja të sigurisë.
Përkundër këtij rënimi, ekziston një bërthamë e qëndrueshme funksionesh që e mbajnë ende të domosdoshme OKB-në. Në një botë ku kanalet diplomatike janë gjithnjë e më të mbyllura, OKB-ja mbetet e vetmja platformë ku fuqitë e mëdha komunikojnë rregullisht dhe ku shtetet e vogla gjejnë një zë në arenën globale. Suksese të vogla, por domethënëse si fitorja e Mauritiusit në kauzën e ishujve Chagos ndaj Britanisë, janë arritur përmes mjeteve të OKB-së dhe votimeve të Asamblesë së Përgjithshme.
Megjithatë, kritikat ndaj burokracisë së fryrë nuk mungojnë. Vetëm sekretariati i OKB-së ka mbi 3,600 mandate aktive që konsumojnë burime dhe kohë, shpesh pa efekt konkret. Vendet e zhvilluara kërkojnë një kthim te “funksionet bazë” si parandalimi i konflikteve, ndërsa vendet e Jugut Global nënvizojnë se prioriteti duhet të jetë zhvillimi ekonomik dhe mbështetja për ndryshimet klimatike. Të dyja palët ndihen të zhgënjyera: vendet e pasura nga mungesa e reformës, dhe ato të varfra nga premtimet e pambajtura për ndihmë dhe financime.
Në planin ideologjik, përplasja është gjithnjë e më e ashpër. Kina dhe Rusia janë akuzuar për përpjekje për të dobësuar rolin e OKB-së në mbrojtjen e të drejtave të njeriut, ndërsa administrata Trump synon të largojë nga dokumentet zyrtare çdo term që lidhet me barazinë gjinore, diversitetin apo të drejtat LGBTQ+.
Duke hyrë në dekadën e nëntë të jetës së saj, OKB-ja është padyshim më e dobët, më e varfër dhe më pak e rëndësishme sesa e kishin imagjinuar themeluesit e saj në San Francisko në vitin 1945. Por ajo ende mbetet një hallkë e pazëvendësueshme për bashkëpunimin ndërkombëtar—jo vetëm në nivel simbolik, por edhe praktik. Në mungesë të alternativave funksionale, strukturat e saj teknike dhe humanitare mund të jenë mburoja e fundit për popullsitë më të cenueshme të botës.
Siç e ka treguar historia, OKB-ja ka rënë disa herë në prag të kolapsit, por gjithmonë ka arritur të mbijetojë. Sfida e vërtetë tani është nëse do të arrijë të rifitojë kuptimin dhe ndikimin e saj në një rend ndërkombëtar gjithnjë e më kaotik, apo do të zhytet përfundimisht në harresë—si një relike e një epoke që nuk ekziston më.
