Ndërsa vëmendja globale është e përqendruar gjetkë, një lajm potencialisht revolucionar ka kaluar thuajse pa u vënë re: kompania kineze Betavolt ka nisur prodhimin në masë të një baterie bërthamore sa një monedhë, që mund të furnizojë me energji për 50 vjet – pa nevojë për rikarikim dhe pa rrezatim të dëmshëm.

BV100, siç quhet kjo bateri, përdor izotopin radioaktiv nikel-63 dhe konverton shkatërrimin e tij beta në elektricitet përmes gjysmëpërçuesve me diamant. Prototipi aktual, me një tension prej 3 volt dhe fuqi 100 mikrowatt, tashmë funksionon dhe pritet të fuqizojë një valë të re teknologjish autonome, nga satelitët te sensorët industrialë dhe pajisjet mjekësore.

Por potenciali më befasues, dhe njëkohësisht më i frikshëm, mbetet ushtarak: epoka e cyborgëve sapo ka filluar.

Një Revolucion në Heshtje

Megjithëse aktualisht një qelizë e vetme BV100 nuk prodhon mjaftueshëm energji për pajisje me kërkesa të larta, zhvillimi i moduleve me qindra apo mijëra mikrocelula pritet të sjellë një përmirësim drastik të performancës. Në pak vite, bateri sa një telefon apo makinë do të mund të furnizojnë me energji robotë luftarakë për dekada.

Kufizimet e deritanishme të energjisë kanë penguar krijimin e sistemeve krejtësisht autonome dhe të miniaturizuara. Tashmë nuk flitet për dronë që varen nga komanda në distancë ose ekzoskelete të lidhura me bateri litiumi që duhen ndërruar çdo pak orë.

Flitet për njësi inteligjente të afta të operojnë vetë: me sensorë aktivë 24 orë në 24, me kapacitete të të mësuarit në terren, me saktësi vdekjeprurëse dhe, mbi të gjitha, me qëndrueshmëri që i lejon të luftojnë me vite të tëra pa mbështetje logjistike.

Nga Fantashkenca Tek Realiteti Ushtarak

Nëse imazhet e Terminator-it dukeshin si fantazi, realiteti i ka kaluar tashmë. Një cyborg ushtarak nuk dridhet, nuk lodhet, nuk ka paga, nuk kërkon orare pune, as mbrojtje ligjore. Nuk ka sindikata, nuk merr pushime dhe nuk bllokohet nga ligjet e sigurisë në punë. Ai është krijuar për të luftuar – dhe kështu do të bëjë, pa ndërprerje.

Problemi kryesor? Etika.
Çdo kufizim etik i vendosur mbi inteligjencën artificiale ushtarake përkthehet në avantazh për armikun. Ndërkohë që Perëndimi diskuton mbi protokollet e përdorimit të sigurt të IA-së, Kina ka testuar tashmë delegimin e vendimeve luftarake direkt tek sistemet autonome. Në luftë, kush pret miratimin e një njeriu do të mposhtet nga ai që i jep IA-së të drejtën të reagojë menjëherë.

Një Luftë që S’mund të Humbet

Lufta në Ukrainë na tregoi një të vërtetë të hidhur: 1.000 të vdekur në ditë për secilën palë është një ritëm i papërballueshëm për shoqëritë perëndimore. Opinioni publik dhe kultura politike nuk mund ta përballojnë një konflikt të gjatë simetrik.

Prandaj, një luftë pa humbje njerëzore, të paktën nga ana jonë, nuk është më një zgjedhje – është një domosdoshmëri. Inteligjencat artificiale “vrasëse” tashmë janë në përdorim në disa fronte: dronë vetëvrasës, municione fluturuese, sisteme të automatizuara sulmi.

Armatimi i së ardhmes do të jetë i vogël, autonom, i palodhshëm dhe – më e rëndësishmja – i zëvendësueshëm. Një herë ndërtuar, do të mund të luftojë për vite pa kërkuar asnjë ndërhyrje.

Pyetjet që Duhet të Bëjmë Sot

Në këtë garë që Kina dhe SHBA po përshpejtojnë, Europa përballet me dilema ekzistenciale:

• Cilat modele armatimi duhet të financojmë?
• A ka ende kuptim të investojmë në sisteme tradicionale të drejtuara nga njerëzit, ndërkohë që ekzistojnë makineri që nuk njohin lodhje apo frikë?

Teknologjitë ekzistojnë. Po kompanitë dhe qeveritë tona? Po zhvillojnë sistemet e nevojshme për të mbijetuar në këtë betejë të re? Apo do të mbetemi pas dhe do t’u nënshtrohemi rregullave të të tjerëve?

Të mos marrim pjesë në këtë garë nuk është neutralitet. Është një vendim për të humbur.